Choć zazwyczaj pozostają w ukryciu, mogą wyrządzić poważne szkody – pasożyty wewnętrzne stanowią spore zagrożenie dla zdrowia psów. Endopasożyty są na tyle powszechne w środowisku, że do zarażenia nimi może dojść nawet w czasie zwykłego spaceru. Niestety, objawy inwazji pasożytów u psa często są niecharakterystyczne, przez co łatwo je przeoczyć. Po czym rozpoznać robaczycę u zwierzaka? Jak skutecznie odrobaczyć czworonożnego pupila?

Pasożyty jelitowe u psów – rodzaje

Pasożyty wewnętrzne to różnego typu organizmy, które czerpią niezbędne do życia substancje od swojego żywiciela. W odróżnieniu od ektopasożytów nie żerują na ciele, lecz wnikają do organizmu zwierzaka. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje endopasożytów występujących u psów i kotów: tasiemce, nicienie i pierwotniaki. Do pasożytów, które wykrywa się u psów najczęściej, należą:

• tasiemiec psi,
• bąblowiec,
• włosogłówka,
• glista psia,
• Giardia spp.,
• tęgoryjce,
• kokcydia.

Jak wygląda rozwój pasożytów jelitowych? W cyklu rozwojowym psich pasożytów wyróżnia się kilka stadiów: jajo, larwę i postać dorosłą. Po wniknięciu do organizmu larwy w krótkim czasie trafiają do jelita cienkiego, gdzie osiągają dojrzałość płciową i przemieniają się w postać dorosłą, która może się rozmnażać i aktywnie pobierać pokarm. Zwykle przytwierdzają się do błony śluzowej układu pokarmowego i żywią się krwią lub substancjami odżywczymi pozyskanymi od gospodarza.

Choć endopasożyty głównie bytują w jelicie cienkim i innych częściach przewodu pokarmowego (okrężnicy, jelicie ślepym), mogą one przedostawać się do krwiobiegu, migrować do innych układów i osadzać się w różnych narządach (np. mózgu, wątrobie, mięśniach). U niektórych psów, larwy pasożytów w formie otorbionej, przez całe życie pozostają w uśpieniu, nie powodując żadnych szkód. Do ich reaktywacji dochodzi jednak u samic w ciąży, Dorosłe osobniki pasożytów wytwarzają jaja, które ponownie są wydalane do środowiska i mogą być źródłem kolejnych zarażeń. W ten sposób ich cykl życiowy ulega zamknięciu.

Jak pies może zarazić się pasożytami?

Istnieje kilka dróg, jakimi dochodzi do zarażenia endopasożytami u czworonogów. Do zakażenia robakami najczęściej dochodzi drogą pokarmową poprzez przypadkowe połknięcie jaj z inwazyjnymi formami pasożytów jelitowych. Jaja glist i innych endopasożytów są wraz z kałem wydalane przez zainfekowane zwierzęta i w ten sposób trafiają do środowiska zewnętrznego. Jaja znajdują się w glebie, wodzie i zanieczyszczonej żywności. Pies zaraża się więc endopasożytami podczas spaceru czy zabawy (np. kopiąc w ziemi, zjadając trawę lub odchody).

Dodatkowo pies może zarazić się pasożytami poprzez zjedzenie żywiciela pośredniego (np. pchły, wszoła). Zagrożenie dla czworonoga stanowi ponadto spożywanie surowego lub niedogotowanego mięsa oraz ofiar zdobytych podczas polowania (np. ptaków, gryzoni). Niektóre pasożyty (np. tęgoryjce) potrafią także aktywnie wnikać do organizmu przez skórę.

Szczenięta często są zarobaczone już po urodzeniu. Do zarażenia dochodzi przez łożysko lub wraz z mlekiem matki. Warto pamiętać, że inwazje bardzo łatwo szerzą się w skupiskach zwierząt (np. schroniskach, hodowlach). 

Objawy robaczycy u psa

Ektopasożyty (pasożyty zewnętrzne), takie jak pchły, nużeńce czy kleszcze, zwykle są doskonale widoczne gołym okiem. Uciążliwe insekty i pajęczaki, które żywią się krwią i naskórkiem, można łatwo zauważyć w sierści czworonoga. Dodatkowo ich inwazjom często towarzyszy dotkliwy świąd, skłaniający zwierzaki do intensywnego drapania się i wylizywania sierści. A jak wygląda to w przypadku robaków jelitowych?

Inwazja endopasożytów nie pozostaje bez wpływu na zdrowie i samopoczucie zwierzaków. Do głównych konsekwencji robaczycy należą:

• niedobory pokarmowe,
• zakłócenia wchłaniania substancji odżywczych,
• mechaniczne uszkodzenia przewodu pokarmowego i naczyń krwionośnych,
• zatrucia toksynami wytwarzanymi przez pasożyty.

Niestety, pasożyty, które bytują w organizmie psa, mogą przez długi czas rozwijać się w ukryciu. Niepokojące symptomy notuje się przede wszystkim u szczeniąt. U dorosłych psów robaczyce często przebiegają w sposób bezobjawowy. Symptomy inwazji pojawiają się głównie u psów osłabionych, chorych, niedożywionych i w podeszłym wieku, u których mechanizmy obronne nie funkcjonują wystarczająco efektywnie. Objawy choroby pasożytniczej występują również w przypadku masowych inwazji, które nierzadko prowadzą do prawdziwego spustoszenia w organizmie psa.

Objawy robaczycy u czworonoga uzależnione są od miejsca występowania pasożytów oraz ich liczebności. Najczęściej obserwuje się objawy ze strony układu pokarmowego: biegunki (czasami z krwią i śluzem), wymioty, wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha. Niekiedy można zauważyć człony tasiemca znajdujące się w odchodach psa lub przyczepione do futra. Segmenty tego pasożyta przypominaj ziarenka ryżu lub pestki ogórka. Pasożyty czasami powodują także dokuczliwy świąd odbytu, z którym zwierzaki starają się walczyć, pocierając zadem o podłoże (tzw. saneczkowanie) lub wylizując okolice odbytu. Niektóre pasożyty (np. tasiemce), mogą osiągać znaczne rozmiary (nawet do 80 cm długości) i powodować niedrożność jelit.

Inwazji pasożytów wewnętrznych mogą dodatkowo towarzyszyć objawy neurologiczne tj. zaburzenia równowagi, drgawki, zmiany w zachowaniu. W przypadku glisty psiej larwy wędrują przez płuca i tchawicę, wywołując u zwierzaków kaszel i duszności.

Sygnałem alarmowym jest zawsze nagła utrata masy ciała przez zwierzaka. Chudnięcie jest skutkiem wykorzystywanie substancji odżywczych przez pasożyty i często występuje mimo normalnego apetytu u czworonoga. Niedobory pokarmowe mogą odbić się również na wyglądzie psa – powodując pogorszenie stanu sierści, jej wypadanie i matowienie. Jeśli robaczycy towarzyszy niedokrwistość, pies może stać się osłabiony, apatyczny, niechętny do ruchu i zabawy. Przy anemii u psa można też zauważyć bladość błon śluzowych.

Znacznie poważniejsze konsekwencje robaczyca może mieć dla szczeniąt. U młodych psów, pozbawionych ważnych substancji odżywczych, obserwuje się zahamowania wzrostu i zaburzenia rozwojowe.

Co zrobić, gdy pies ma pasożyty?

Jeśli podejrzewasz robaczycę u swojego psa, powinieneś jak najszybciej skonsultować się z lekarzem weterynarii. Leczenie choroby pasożytniczej najczęściej przypomina standardowe odrobaczanie. Czasami bywa jednak konieczne podawanie preparatów na pasożyty w większych dawkach lub przeprowadzenie odrobaczania w kilku cyklach bądź w formie iniekcji. Weterynarz może też zlecić badanie kału, które pozwoli stwierdzić, z jakimi pasożytami zmaga się pies. Pomoże to wdrożyć odpowiednie leczenie. Pasożyty mogą być wydalane tylko okresowo, dlatego często konieczne jest zbadanie kilku próbek.

Lepiej jednak nie czekać, aż pasożyty na dobre zadomowią się w organizmie pupila. By uchronić zwierzaka przed robakami, warto regularnie przeprowadzać zabieg odrobaczania. U większości dorosłych psów należy wykonywać go co 3 miesiące. Dodatkowo odrobaczenie zwierzaka jest zalecane na tydzień przed planowanymi szczepieniami. Szczenięta po narodzinach powinny zostać profilaktycznie odrobaczone. Po raz pierwszy zabieg ten należy przeprowadzić u nich w 2. tygodniu życia, a następnie w 4., 6. i 8. tygodniu. By ograniczyć ryzyko zarażenia miotu jeszcze przed narodzinami, warto zaplanować odrobaczanie także przed kryciem czworonożnej pupilki lub u suki w ciąży. 

Odrobaczanie psa można z łatwością przeprowadzić w zaciszu domowym przy użyciu środków dostępnych w sklepie zoologicznym. Tabletki na odrobaczenie psa, dzięki specjalnie dobranym substancjom czynnym, pozwalają zwalczyć wszystkie najpopularniejsze pasożyty czworonogów. U psów najczęściej stosowane są specyfiki z fenbendazolem, pyrantelem i prazykwantelem. Tabletki odrobaczające są łatwe w podawaniu (można je rozkruszyć lub schować w pokarmie) i bezpieczne dla zdrowia zwierzaków.

Jakich zasad powinieneś przestrzegać podczas zwalczania pasożytów u zwierzaka? Bardzo ważne jest to, by przeprowadzić odrobaczania u wszystkich zwierząt mieszkających w domu w jednym czasie Środki na odrobaczanie zawsze należy podawać w dawce dopasowanej do wagi psa. Dodatkowo musisz upewnić się, czy nie istnieją przeciwwskazania do ich stosowania u twojego psa. Niektóre preparaty nie powinny być stosowane u szczeniąt, ciężarnych i karmiących suk. Silne środki odrobaczające dostępne są tylko z przepisu lekarza. 

Choć nie da się całkowicie wyeliminować jaj pasożytów ze środowiska, ryzyko rozprzestrzeniania się inwazji znacznie zmniejsza utrzymanie higieny otoczenia. Należy regularnie czyścić psie legowiska. Nie wolno pozwalać zwierzakowi na zdobywanie pożywienia na własną łapę oraz zjadanie odchodów. Zawsze trzeba dbać również o własne bezpieczeństwo – po głaskaniu psa należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem. 

Pewną formą ochrony przed pasożytami może być poddawanie mięsa serwowanego psu obróbce termicznej lub głębokiemu mrożeniu. Dodatkowo warto pamiętać o zabezpieczeniu psa przed pasożytami zewnętrznymi, które często są żywicielami robaków. Niezbędne jest więc regularne stosowanie środków na pchły i kleszcze (sprayów, obroży lub kropli). Rozwojowi endopasożytów sprzyja wilgoć, dlatego lepiej unikać wędrówek z psem po podmokłych terenach. Przestrzeganie tych zasad znacznie zmniejszy ryzyko robaczycy u twojego czworonożnego pupila.