Psy od zarania dziejów były niezastąpionymi pomocnikami ludzi. Umiejętności łowieckie niektórych czworonogów są do dziś wysoko cenione przez myśliwych. Rasy psów myśliwskich to idealni towarzysze polowań. W tej grupie psów nie brakuje jednak czworonogów, które mogą być także wyjątkowymi domowymi pupilami. Przedstawiamy najpopularniejsze rasy psów myśliwskich.

Czym wyróżniają się psy na polowanie?

Psy myśliwskie to duża grupa czworonogów, wyodrębniona ze względu na specyficzną użytkowość. W jej obrębie znajdują się różne rasy, które od wieków towarzyszą myśliwym podczas polowań. Psy myśliwskie są wykorzystywane zarówno do tropienia i wystawiania zwierzyny, jak i jej chwytania i aportowania.

Choć psy rasowe do polowań znacznie różnią się wielkością i wyglądem, wszystkie mają wiele cech wspólnych, które decydują o ich predyspozycjach do pracy w łowisku. Kluczowy jest silny instynkt łowiecki odziedziczony po przodkach wilkach. Dodatkowo rasy myśliwskie mogą pochwalić się doskonałym węchem, który pozwala im wytropić zwierzynę w zaroślach i na otwartym terenie. Psy wykorzystywane podczas polowań są też zwykle silne fizycznie, wytrzymałe, uparte i wytrwałe, dzięki czemu nie męczą ich nawet długie godziny spędzone w łowisku. Dodatkowo czworonogi należące do tej grupy na ogół chętnie współpracują z człowiekiem, ale jednocześnie potrafią działać samodzielnie, co jest niezbędne do efektywnego wykonywania pracy podczas polowań.

Aby czworonóg mógł w przyszłości pracować w myślistwie, potrzebuje starannego szkolenia już od okresu szczenięctwa. Niezbędne jest rozbudzanie jego łowieckich talentów oraz wypracowanie umiejętności współpracy z przewodnikiem. Nie bez znaczenia są też cechy osobnicze zwierzaka. Niektóre psy, mimo że należą do ras myśliwskich, ze względu na zbyt dużą lękliwość lub słabą kondycję fizyczną nigdy nie będą wytrawnymi łowczymi.

Podział ras psów myśliwskich

Rasy myśliwskie można podzielić na kilka grup ze względu na cechy fizyczne, przydatność do różnych rodzajów polowań oraz sposób wykorzystania psów.

Podział psów na podstawie wyglądu

• krótkowłose – dosyć wrażliwe na niskie temperatury, pracują głównie w suchym polu.
• szorstkowłose – odporne na ekstremalne warunki środowiskowe, dobrze radzą sobie w trudnym terenie (np. w wodzie, szuwarach, zaroślach).
• długowłose – podobnie wytrzymałe jak rasy szorstkowłose, mogą pracować w trudnych warunkach.

Podział na podstawie predyspozycji ras do polowań

• psy wszechstronne – przeznaczone do pracy we wszystkich typach środowisk – łowiskach wodnych, polnych oraz leśnych.
• psy wielostronne – pracujące w dwóch z trzech środowisk.
• psy jednostronne – wyspecjalizowane w pracy w jednym środowisku.

Podział w oparciu o funkcje pełnione przez psy podczas polowań

• psy gończe,
• aportery,
• tropowce,
• posokowce,
• płochacze,
• wyżły (legawce),
• dzikarze,
• norowce.

Dawniej wyróżniano jeszcze jedną grupę psów do polowań: charty.

Warto pamiętać, że wiele psów świetnie łączy w sobie cechy charakterystyczne dla kilku grup użytkowych. 

Psy gończe

Zadaniem psów gończych jest pościg za zwierzyną, jej osaczanie i głoszenie obecności. W swojej pracy posługują się głównie węchem. Z natury psy gończe są zwinne i szybkie, co umożliwia im dogonienie uciekającej zwierzyny. Mają też świetną orientację w terenie. Czworonogi zaliczane do tej grupy można zwykle poznać po nisko osadzonych, długich, obwisłych uszach i mezocefalicznej czaszce. W Polsce są one wykorzystywane do polowań na drobną zwierzynę, np. zające czy lisy. Do grupy tej zaliczane są m.in.:

• Ogar polski – średniej wielkości, mocno zbudowany pies, o prostokątnej sylwetce. Ogar polski jest towarzyski, łagodny i zrównoważony Ze względu na wrodzoną niezależność nie nadaje się jednak dla niedoświadczonych opiekunów. Ogary lubią swobodę i wykazują duże zamiłowanie do wędrówek po lesie. Są w stanie jednak przystosować się także do życia w domu. Psy te są niezwykle wytrzymałe i odporne. Mają donośny, dźwięczny głos,

• Beagle – niewielki pies gończy, o krępej sylwetce i charakterystycznym – najczęściej trójkolorowym – umaszczeniu. Beagle to sympatyczny, energiczny i wesoły pies rodzinny, który uwielbia się bawić i dobrze dogaduje się z dziećmi. Pies tej rasy potrzebuje dużej dawki aktywności fizycznej na co dzień. Na spacerach ma tendencję do podążania za znalezionym śladem i włóczęgostwa, dlatego wymaga szczególnego nadzoru.

• Gończy polski – rodzima rasa średnich psów do polowań, o lekko zbudowanym, sprężystym ciele. Gończe polskie mają krótką sierść w kolorze czarnym podpalanym, rudnym lub czekoladowym podpalanym. Psy te są odważne i inteligentne. Nie mają tendencji do agresji. Bardzo dobrze sprawdzają się w roli stróżów.

Tropowce i posokowce

Psy tropowce potrafią samodzielnie wytropić zwierzynę po śladzie. Ich zdolność podążania za tropem wymaga pracy z dolnym wiatrem. Rasy z tej grupy słyną ze znakomitego węchu, wytrwałości i pasji do tropienia zwierzyny. Tropowcami mogą być niemal wszystkie psy myśliwskie. Podobną funkcję do tropowców spełniają posokowce, które również są przystosowane do pracy z wiatrem dolnym. Posokowce sprawdzają się w poszukiwaniu postrzelonej, upolowanej zwierzyny płowej i grubej. Potrafią pracować na zimnych tropach i doprowadzić myśliwego do rannych lub zabitych zwierząt. Do grupy tej należą m.in.:

• Posokowiec hanowerski – pochodzący z Niemiec, duży pies o proporcjonalnie zbudowanym, masywnym ciele. Na co dzień spokojny, łagodny i zrównoważony. Silnie przywiązuje się do swojego opiekuna. Wobec obcych jest jednak nieufny i zdystansowany. Nadaje się do stróżowania.

• Alpejski gończy krótkonożny – nieduża rasa o wydłużonym tułowiu powstała z krzyżówki psów gończych i jamników. Pies ten utrzymywany jest głównie przez myśliwych. Dzięki grubej szacie jest odporny na niekorzystne warunki i niskie temperatury. W pracy odznacza się uporem i wytrzymałością. Ma serdeczne i przyjazne usposobienie.

Płochacze

Psy płochacze pomagają w wyszukiwaniu i wypłaszaniu drobnej zwierzyny oraz ptaków z krzaków i szuwarów. Czworonogi te mają skłonność do oszczekiwania odnalezionej zwierzyny. Sygnalizują również myśliwemu swoje znaleziska ruchami ogona. Nie umieją jednak wystawiać zwierzyny. Płochacze potrafią pracować w bliskim kontakcie z myśliwym. Wiele z nich pełni jednocześnie funkcję aporterów. Do płochaczy zaliczają się m.in.:

• Cocker spaniel angielski – jeden z najpopularniejszych myśliwskich czworonogów, dziś utrzymywany głównie jako pies rodzinny. Cocker spaniel angielski to piękny średni psiak, o harmonijnej sylwetce, aksamitnej szacie i długich, obficie owłosionych uszach. Znany jest z zamiłowania do ruchu i zabawy oraz radosnego i uczuciowego usposobienia.

• Springer spaniel angielski – średni pies, o umięśnionym tułowiu, zwisających uszach i gęstej (zwykle dwukolorowej) szacie. Springer spaniel angielski to nie tylko wszechstronny myśliwski pies, ale również wspaniały domowy towarzysz dla całej rodziny. Z natury jest przyjacielski i posłuszny, obcych traktuje jednak z dużą rezerwą.

Aportery

Praca aporterów polega na przynoszeniu niewielkich zdobyczy myśliwskich z wody i lądu. Oprócz pasji do aportowania rasy psów z tej grupy wykazują dużą podatność na szkolenie i zamiłowanie do współpracy z człowiekiem. Dodatkowo mają spore rozmiary, mocną budowę ciała i grubą, wodoodporną szatę, która pozwala im wykonywać pracę w wodzie i na terenach podmokłych. W grupie aporterów znajdują się popularne psy rodzinne, m.in.:

• Golden retriever – duży pies o masywnej budowie i łagodnym usposobieniu. Golden jest jednym z najbardziej lubianych psów przez dzieci. Sprawdza się także jako dogoterapeuta, pies policyjny czy przewodnik niewidomych. Pies ten jest przyjacielski, inteligentny, zrównoważony, cierpliwy i opanowany. Łatwo nawiązuje kontakty z wszystkimi domownikami i obcymi.

• Labrador retriever – pies o serdecznym wyrazie pyska i krótkiej, gęstej sierści. Podobnie jak golden retriever lubi kontakt z ludźmi i jest cenionym psem rodzinnym. Energiczny, radosny i łagodny – może być doskonałym kompanem zabaw. Labrador pierwotnie pracował na kutrach rybackich, czego wyrazem jest jego szczególne zamiłowanie do wody.

Wyżły (legawce)

Wyżły uznawane są za najbardziej wszechstronne psy myśliwskie. Czworonogi te potrafią samodzielnie wytropić zwierzynę, wystawić ją myśliwemu i zaaportować. Wyjątkową umiejętnością wyżłów jest tzw. stójka. Pies, który natrafił na zwierzynę, sygnalizuje to myśliwemu, przybierając charakterystyczną pozycję – zamiera w bezruchu i podnosi przednią łapę. Wyżły biorą udział przede wszystkim w polowaniach na ptactwo z lądu i wody. W swojej pracy posługują się zarówno dolnym, jak i górnym wiatrem. W grupie legawców znajdują także setery, które informują przewodnika o odnalezionej zwierzynie, przylegając do ziemi. Do popularnych ras z tej grupy zaliczają się m.in.:

• Wyżeł niemiecki krótkowłosy – duży pies, o długich kończynach i lekkiej budowie. Obdarzony wyjątkową pasją łowiecką, szybki i odważy. Wyżeł niemiecki krótkowłosy spełnia się przede wszystkim w pracy – nie znosi nudy. Wobec bliskich osób jest łagodny i przyjacielski.

• Pointer – duży, smukły pies, o silnie umięśnionych kończynach i krótkim, gładkim włosie. Stosunkowo wrażliwy na warunki środowiskowe, polujący głównie w suchym polu. Pointer zwykle ma zrównoważony charakter i nie przejawia skłonności do agresji. Jest inteligentny i spostrzegawczy – chętnie się uczy. Pies ten to prawdziwy wulkan energii, który potrzebuje dużej dawki ruchu na co dzień. 

Dzikarze

Dzikarze to psy myśliwskie wykorzystywane do polowań na dziki. Czworonogi z tej grupy osaczają i oszczekują dziki, wyprowadzając je na linie strzału myśliwych. Potrafią polować na zwierzynę w taki sposób, by nie uszkodzić jej ciała. Psy z tej grupy rozpoznać można po charakterystycznej budowie. Typowy dzikarz to mały pies myśliwski, o silnych szczękach i niewielkiej wadze. Psy do polowań na dziki wyróżniają się też dużą odwagą, zawziętością, zwrotnością, szybkością reakcji, szczekliwością oraz umiejętnością samodzielnej pracy. Do dzikarzy należą teriery, jamniki i psy gończe m.in.:

• Foksterier szorstkowłosy – niewielki pies, o niezwykłym harcie ducha. Ma twardą i szorstką szatę z dominującym kolorem białym. Pies ten jest z natury odważny, zacięty, ciekawski, czujny i energiczny. Obdarzony silnym instynktem do stróżowania – może z powodzeniem pilnować posesji.

• Łajka zachodniosyberyjska – mocno zbudowany, duży pies z charakterystycznie zakręconym ogonem. Łajka zachodniosyberyjska to utalentowany psi łowca, który przeszukuje teren głównie górnym wiatrem. Rasa ta ze względu na dużą niezależność jest trudna do ułożenia i nie nadaje się dla osób niedoświadczonych. Często wdaje się w konflikty z innymi psami. Łajka jest samodzielna i nieufna w stosunku do obcych – świetnie nadaje się do stróżowania. Ten, komu uda się zdobyć jej zaufanie, zyska wyjątkowo oddanego i lojalnego towarzysza.

Norowce

Grupę psów norowców reprezentują czworonogi wykazujące umiejętność wypłaszania zwierząt z nor i innych kryjówek. Norowce wykorzystywane są podczas polowań na borsuki, lisy, jenoty czy króliki. Niektóre z nich chętnie polują również na gryzonie. Czworonogi te muszą bez problemu mieścić się w norze, dlatego są niskie, długie i krótkonożne. Psy myśliwskie z tej grupy mają też inne wyjątkowe cechy. Słyną z doskonałego zmysłu powonienia, zamiłowania do kopania w ziemi, ciętości, nieustępliwości i szczekliwości. Do norowców zaliczane są jamniki i małe teriery, m.in.:

• Border terrier – odznacza się niewielkimi rozmiarami, małą klatką piersiową, szeroką głową i krótką, szorstką szatą o doskonałych właściwościach izolacyjnych. Pies ten jest aktywny, towarzyski i ciekawy świata. Do szczęścia potrzebuje długich spacerów, połączonych z aktywnością fizyczną.

• Jamnik krótkowłosy – odważny, ruchliwy i wesoły pies o charakterystycznych krótkich łapkach i wydłużonym tułowiu. Chętnie angażuje się w życie rodziny i lubi być w centrum zainteresowania. Jamnik bywa uparty i wykazuje dużą samodzielność, dlatego potrzebuje doświadczonego i konsekwentnego właściciela.

Jak opiekować się myśliwskim psem?

Obecnie często psy myśliwskie nie pełnią już funkcji użytkowych, ale są wybierane na domowych podopiecznych. Warto jednak zdawać sobie sprawę ze specyficznych cech i potrzeb psów ras przeznaczonych do polowań. Z pewnością nie są to typowe psy do towarzystwa. Z reguły do szczęścia potrzebują dużej przestrzeni i regularnej aktywności fizycznej. Ucieszą się zatem, jeśli będą miały stały dostęp do ogrodu. W przypadku utrzymywania ich w mieszkaniu w bloku, warto zapewnić im regularne wyjazdy za miasto, gdzie będą mogły zaspokoić potrzeby związane z eksploracją otoczenia.

Czworonogi, które posiadają bardzo silny instynkt łowiecki, potrafią zupełnie zatracić się w swojej pasji. Ich zachowania, niezwykle przydatne w łowisku, często okazują się kłopotliwe dla opiekunów. Ucieczki na spacerach, oszczekiwanie przechodniów czy rozkopywanie całego ogródka – to tylko niektóre problemy, z jakimi zmagają się ich właściciele. Z tego powodu bardzo istotne jest odpowiednie szkolenie psa z zakresu posłuszeństwa. Nie można zaniedbywać też socjalizacji pupila. W wyrabianiu u zwierzaka dobrych nawyków pomóc mogą psie przysmaki oraz zabawki – stosowane jako nagrody. Czasami jednak wyszkolenie takich czworonogów sprawia trudności, dlatego warto skorzystać z pomocy profesjonalistów.

Z uwagi na zamiłowanie do aktywności psy myśliwskie potrzebują na co dzień dużej dawki ruchu i stymulacji intelektualnej. Aby wykorzystać ich naturalne predyspozycje, można zaangażować je w uprawianie psich sportów, zabawy węchowe, kopanie w specjalnie przygotowanej piaskownicy czy aportowanie psich zabawek.

Kolejnym ważnym aspektem opieki nad czworonogiem jest zapewnienie mu właściwego żywienia. Psy myśliwskie to często prawdziwe łakomczuchy, które przy niedoborze aktywności mają tendencję do nadwagi. O ile dla czworonogów użytkowych lub uprawiających sporty odpowiednie będą karmy suche dla psów o wysokiej zawartości energii (z formułą active), to już zwierzaki spędzające większość czasu w domu będą potrzebować pożywienia o umiarkowanej wartości kalorycznej.

Warto zadbać również o odpowiednią pielęgnację sierści pupila. Wiele z psów myśliwskich towarzyszących ludziom w czasie polowań ma grubą szatę z dużą ilością podszerstka. Czworonogi te obficie linieją, dlatego wymagają regularnego wyczesywania za pomocą zgrzebła lub furminatora. Z kolei rasy szorstkowłose trzeba trymować. Psy do polowań lubią penetrować różne zakamarki, dlatego należy często przeglądać ich sierść i sprawdzać, czy nie wczepiły się w nią części roślin. Nie można też zaniedbywać profilaktyki antypasożytniczej – psy spacerujące po lasach, łąkach czy szuwarach są szczególnie narażone na atak kleszczy. W przypadku ras o ciężkich, opadających uszach bardzo ważna jest także pielęgnacja małżowin.