Psy to bystrzy obserwatorzy. Podczas kontaktów z ludźmi zwracają baczną uwagę nie tylko na słowa, ale również na mowę ciała. To właśnie gesty stanowią dla nich niezwykle cenną wskazówkę na temat nastawienia i oczekiwań opiekunów. Jakie informacje czworonogi potrafią wyczytać z naszej mowy ciała? Jakie gesty rozumie pies?

Jak nauczyć psa podstawowych komend?

Rola gestów w szkoleniu psa

Gesty pełnią istotną funkcję w komunikacji między ludźmi i zwierzętami. Psy to zwierzęta społeczne, dysponujące rozwiniętą mową ciała. Podczas wzajemnych interakcji za pomocą póz i sygnałów niewerbalnych przekazują sobie mnóstwo informacji. Nie inaczej jest w kontaktach z ludźmi. Psy są szczególnie wyczulone na nasze gesty, ponieważ język ciała jest dla nich najbardziej naturalną i podstawową formą komunikacji. Sygnały niewerbalne są dla nich dużo bardziej zrozumiałe niż słowa. Psy interpretują gesty zgodnie ze swoim systemem kodów, czyli w ten sam sposób, w jaki odczytują komunikaty wysłane przez inne czworonogi. Dzięki szkoleniu i codziennym interakcjom możemy jednak znacznie wzbogacić, a nawet zmodyfikować, zestaw znanych im gestów. Przykładem sygnału, który zupełnie zmienił znaczenie dla psiaków, jest długie spojrzenie w oczy. W kontaktach z nieznajomymi ludźmi czy czworonogami jest to znak grożący, często stanowiący wezwanie do walki. Ten sam sygnał, wysłany przez nas, pupil odczyta jednak zgoła inaczej, w sposób pozytywny – jako wyraz miłości lub wstęp do interakcji. Oprócz uniwersalnych sygnałów, których używamy podczas kontaktów z czworonogami, istnieje też szereg gestów zrozumiałych tylko dla opiekuna i jego podopiecznego. Każdy psio-ludzki duet ma swój unikalny język ciała, który cementuje więź i buduje wspólne rytuały.

Choć rola gestów w szkoleniu psa często jest niedoceniana, w rzeczywistości trudno wyobrazić sobie bez nich efektywne szkolenie. Sygnały niewerbalne stanowią ważną pomoc treningową. Pozwalają uzupełnić, a zarazem wzmocnić, przekaz werbalny. Warto wiedzieć, że psy bardzo szybko wychwytują nasz gesty, nawet te mimowolne. Z tego względu bardzo istotne jest kontrolowanie swojej mowy ciała w czasie szkolenia pupila. Świadomie kierowane do psa gesty mogą znacznie ułatwić nauczenie go nowych komend.

Jakie gesty rozumie pies?

Psy najlepiej rozumieją gesty, których same często używają. Należą do nich wszystkie sygnały związane z mimiką twarzy, postawą i ruchem. Oto podstawowy język mowy ciała, za pomocą którego – świadomie bądź nieświadomie – komunikujemy się z domowymi podopiecznymi:

- ziewanie: dla psów jest wyrazem zakłopotania, stresu i próbą rozładowania istniejącego napięcia. Świadczy o niepewności i przytłoczeniu bodźcami. Ziewając, możemy przekazać psu, że nie mamy złych intencji, uspokoić go lub zakomunikować mu, że nie mamy ochoty na dalszą interakcję.
- uśmiech: szeroki uśmiech, podczas którego pokazujemy zęby, obce psiaki mogą zinterpretować jako grożenie. Nasz pupil nie powinien mieć natomiast wątpliwości, że mamy przyjazne intencje.
- unoszenie brwi: jest sygnałem skupienia i zainteresowania. Zachęca psa do bacznego słuchania naszych komunikatów.
- podnoszenie ręki i klepanie po głowie: zwiastuje złe zamiary, może być odczytane jako atak.
- wyprostowana postawa, podchodzenie z naprzeciwka:  wyraża pewność siebie. Przez psa może być zinterpretowane jako próba skłonienia do wycofania się.
- podchodzenie bokiem lub po łuku: wyraża przyjazne intencje.
- kucanie, rozkładanie rąk: zachęta do podjęcia interakcji, wyraz pozytywnego nastawienia.
- ukłon (przypadanie do ziemi):  zaproszenie do zabawy.
- gwałtowne, szybkie ruchy: sygnał do pogoni, przyspieszenia tempa. Może wyzwalać u psa zachowania drapieżnicze.
- gest wskazujący: sygnał do zwrócenia uwagi na dany obiekt lub skierowania się w określoną stronę.

Znajomość kluczowych dla psów sygnałów umożliwia nam łatwe porozumienie się z pupilem w jego języku. Należy jednak pamiętać, że używanie gestów w niewłaściwym kontekście wprowadza często niepotrzebny zamęt. Nasz język ciała nie zawsze jest zgodny z tym, jakim posługują się czworonogi. Przyjazne uściski czy głaskanie po głowie mogą być przez psiaka (zwłaszcza obcego) mylnie zinterpretowane. Lepiej więc unikać takich nieporozumień i ograniczyć się do gestów, które nasz pupil doskonale rozumie.

Jak nauczyć psa reagować na gesty?

Wrażliwość psów na naszą mowę ciała warto wykorzystać w trakcie szkolenia. Gesty pełnią dla psów funkcję komend optycznych. Sygnałów niewerbalnych możemy używać zamiast komunikatów słownych, łącznie z nimi lub zamiennie. Nauczenie psa reagowania na gesty zwykle jest prostsze niż na sygnały werbalne. Podczas treningu należy jednak pamiętać o kilku zasadach. Przede wszystkim nasz komunikat musi być jasny. Powinniśmy unikać wszelkich nieskoordynowanych czy nerwowych ruchów. Jeden sygnał musi być przyporządkowany tylko jednej komendzie. Dodatkowo mowa ciała i komunikacja werbalna powinny być spójne. Jeśli więc chcemy nauczyć psa przychodzenia na zawołanie, zamiast stać nieruchomo naprzeciwko, lepiej ukucnąć i rozłożyć ręce, w geście zapraszającym. Sygnałem komendy „zostań”, może być gest odpychający, czyli przesuniecie otwartej dłoni od ciała w kierunku psa. Do obrotu najłatwiej zachęcimy zwierzaka, zataczając ręką poziome kółko w powietrzu. Wyciągnięcie otwartej dłoni w kierunku łapki czworonoga będzie naturalnym sygnałem do jej podania. Skierowanie wyprostowanej ręki w kierunku podłoża może oznaczać komendę „leżeć”.

Psy uczą się reagować na gesty na zasadzie skojarzeń. Komendy wizualne można dodawać albo na etapie uczenia psa danego zachowania, albo gdy już je w pełni opanuje. Dobrym sposobem na wyrobienie u psa umiejętności reagowania na gesty jest nauka metodą naprowadzania. W tym celu staramy się najpierw nakłonić zwierzaka do wykonania zachowania za pomocą przynęty trzymanej w ręce. Czworonóg, chcąc wydobyć przysmak, powinien podążać za naszymi ruchami. Gdy pupil już zrozumie, co ma robić, wycofujemy smakołyk i naprowadzamy go pustą dłonią. Ostatecznie powinien on wykonywać zachowanie w odpowiedzi na sam gest, pełniący funkcję komendy optycznej.

Sygnał niewerbalny można dodać także wtedy, gdy psiak nauczy się już prezentować zachowanie w odpowiedzi na komendę słowną. Należy wielokrotnie przećwiczyć sekwencję: zaprezentowanie sygnału optycznego – komenda słowna – wykonanie polecenia przez psa – nagrodzenie zwierzaka. Po pewnym czasie pies nauczy się wykonywać zachowanie w odpowiedzi na sam gest. Można wtedy całkowicie zrezygnować z komendy słownej.

↓ PRZYSMAKI TRENINGOWE DLA PSA ↓

Zdjęcie: © imagineilona — istockphoto.com