Dysplazja stawu biodrowego u psa jest poważnym schorzeniem ortopedycznym, które diagnozuje się najczęściej u dużych czworonogów. Nieleczone zwyrodnienia powodują dokuczliwy ból, a z czasem mogą całkowicie uniemożliwić psu normalne poruszanie. Czym właściwie jest dysplazja u psa? Co ją powoduje i które psy są na nią najbardziej narażone?

Uważa się, że na dysplazję stawów chorują wyłącznie starsze psy. Nic bardziej mylnego! Nieprawidłowe ukształtowanie stawów może dać o sobie znać już w wieku szczenięcym. Istnieje także kilka ras, które ze względu na swą budowę mają większe predyspozycje do zachorowania. Są to przede wszystkim psy ras dużych i olbrzymich. Choć dysplazji stawów nie da się wyleczyć, to istnieje kilka sposobów na zahamowanie jej rozwoju. Jak zadbać o swojego pupila?

Dysplazja stawu biodrowego u psa – co to za schorzenie?

Dysplazją stawów nazywamy schorzenie polegające na nadmiernym rozluźnieniu struktur stawowych. Samo słowo „dysplazja” pochodzi z greki i oznacza dosłownie „złe ukształtowanie”. To wyrażenie najlepiej oddaje istotę rzeczy. Dysplazja polega bowiem na złym, czyli patologicznym rozwoju powierzchni stawowych oraz nieprawidłowym ukształtowaniu samego stawu.

Charakterystyczne dla dysplazji jest więc:

• niepełne pokrycie głowy kości udowej przez panewkę,
• rozluźnienie więzadeł i torebki stawowej,
• niewłaściwa stabilizacja tkanek miękkich.

Ujmując rzecz najprościej – zbyt luźna panewka nie stanowi należytej podpory dla kości, więc staw częściowo wypada z niej podczas poruszania się. Rozluźnienie w obrębie stawu powoduje ocieranie się kości udowej o kość miednicy, a co za tym idzie dotkliwy ból i stan zapalny.

Przyczyny dysplazji stawów u psa

Dużo mówi się o tym, że dysplazja psów jest chorobą genetyczną, czyli dziedziczoną po obarczonych nią przodkach. Rzeczywiście istnieją rasy z genetycznymi predyspozycjami do zachorowania na dysplazję. Ma to związek z charakterystyczną budową ich ciała, masą oraz wielkością. Ryzyko wystąpienia dysplazji dotyczy przede wszystkim dużych psów, takich jak owczarek niemiecki, labrador, bernardyn czy nowofundland. Przypadki tej choroby zdarzają się jednak również u psów ras małych i miniaturowych, między innymi u buldogów francuskich, spanieli, bassetów i amstafów.

Hodowle psów rasowych przykładają wielką wagę do badań i testów potwierdzających zdrowie swoich reproduktorów. Niestety pochodzenie od zdrowych rodziców nie daje żadnej gwarancji na to, że szczenię nie zapadnie na dysplazję stawu biodrowego w przyszłości. Geny to nie wszystko – ogromny wpływ na rozwój choroby mają także czynniki środowiskowe, takie jak:

• zbyt szybki wzrost w okresie szczenięcym,
• zbyt intensywne treningi w wieku szczenięcym – bieganie, skakanie, a także chodzenie po schodach,
• nadpodaż wapnia w diecie,
• przekarmianie,
• nadwaga,
• brak ruchu,
• chodzenie po nieodpowiednim podłożu w okresie wzrostu, na przykład ślizganie się łap po płytkach lub parkiecie,
•  urazy mechaniczne, na przykład stłuczenia lub złamania.

Objawy dysplazji stawu biodrowego u psów

Pierwsze objawy dysplazji stawu biodrowego można zaobserwować już u około 6-miesięcznych szczeniąt. Jak objawia się dysplazja? Do pierwszych i najczęściej występujących symptomów zaliczamy:

• unikanie aktywności, mniejsza chęć do ruchu i zabawy,
• utykanie, tzw. kulawizna,
• sztywny chód,
• krótki wykrok,
• tzw. zajęczy bieg – pies odbija się z obu kończyn miedniczych,
• problemy ze wstawaniem i siadaniem,
• leżenie z kończynami wyciągniętymi do tyłu,
• charakterystyczne kołysanie się na boki podczas chodzenia,
• ostrożne ruchy, niechęć do skakania czy biegania.

Jeśli zauważysz podobne zmiany w zachowaniu swojego pupila, koniecznie zabierz go do lekarza weterynarii. Aby potwierdzić dysplazję stawów u psa, należy wykonać badanie RTG stawów, CT oraz fizykalne badanie ortopedyczne. W przypadku młodych psów przeprowadza się próby Barlowa lub Bardensa w celu oszacowania ruchomości stawu. Badanie RTG wykonuje się w trzech projekcjach. Zmiany w budowie torebki stawowej są już dobrze widoczne u psów w 18 miesiącu życia.

Badania w kierunku dysplazji są konieczne w przypadku psów obciążonych predyspozycjami do tej choroby, jeśli mają być dopuszczone do hodowli. Ocena wyników badań opisywana jest w skali od A do E. Ocena stawów A oznacza, że pies jest wolny od zwyrodnień, a E określa ciężki, zaawansowany stopień schorzenia. Do hodowli dopuszczane są psy z oceną A i B.

Leczenie dysplazji u psa. Czy tę chorobę można wyleczyć?

Dysplazja stawów nie jest chorobą w pełni uleczalną. Schorzenie to postępuje przez całe życie psa, a nieleczone może w krótkim czasie doprowadzić go do stanu, w którym nie będzie mógł się poruszać. Na szczęście istnieje wiele sposobów na spowolnienie rozwoju choroby i ograniczenie jej przykrych objawów.

Leczenie schorzenia zależy od wieku psa, stopnia zaawansowania dysplazji oraz stopnia nasilenia towarzyszących jej objawów. Istnieją dwie metody leczenia dysplazji. W większości przypadków stosuje się tak zwane leczenie zachowawcze, polegające na zahamowaniu rozwoju choroby i poprawie komfortu życia zwierzęcia. W określonych przypadkach wykonuje się także złożone zabiegi chirurgiczne.

Dysplazja stawów biodrowych u zwierząt: leczenie zachowawcze

Czynnikami, które mogą zadecydować o zastosowaniu leczenia zachowawczego, są między innymi wiek psa oraz stopień zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. Duże znaczenie mają także możliwości finansowe opiekuna, ponieważ złożone leczenie operacyjne wiąże się niestety ze znacznymi kosztami. Terapię typu zachowawczego stosuje się głównie w początkowych i niezbyt zaawansowanych przypadkach. Polega ono na:

• suplementacji i odpowiednim żywieniu,
• podawaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych,
• rehabilitacji,
• dopasowaniu odpowiedniego rodzaju aktywności do możliwości psa.

Lekarz weterynarii powinien dopasować indywidualny plan leczenia, dostosowany do potrzeb i kondycji psiego pacjenta. Jeśli zwierzak ma nadwagę lub jest otyły, trzeba będzie popracować nad jego dietą i zredukować masę ciała. Duże znaczenie ma także suplementacja i dostarczanie organizmowi tych substancji, które bezpośrednio wpływają na kondycję stawów. Tu pomocne będą preparaty bogate w składniki, takie jak kolagen i kwasy Omega-3, a także glukozaminę i chondroitynę.

W wielu przypadkach weterynarze zalecają także podawanie psom leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które uśmierzają dyskomfort i poprawiają komfort życia czworonoga. Dobre rezultaty przynosi także rehabilitacja. Dzięki niej można skorygować postawę psa i polepszyć jego sprawność ruchową. W dysplazji stawu biodrowego zaleca się przede wszystkim ćwiczenia na bieżni wodnej, a także laseroterapię czy sonoterapię.

Warto pamiętać, że psy z dysplazją stawów biodrowych nie powinny całkiem rezygnować ze zwykłej aktywności fizycznej. Oczywiście jej rodzaj i zakres należy dostosować do możliwości pupila i stopnia rozwoju choroby. Zwierzaki cierpiące na dysplazję muszą zrezygnować z biegania i skoków, ale długie spokojne spacery pozwolą im zachować sprawność i prawidłową masę ciała.

Dysplazja stawów biodrowych u zwierząt: leczenie operacyjne

W weterynarii wyróżnia się kilka zabiegów operacyjnych, pomocnych w terapii dysplazji stawów u zwierząt. Niestety większość z nich można wykonać jedynie u młodszych czworonogów, a niektóre zależą w dużej mierze od stopnia rozwoju choroby. W przypadku ras ze skłonnością do dysplazji warto wykonać pierwsze badanie stawów poprzez RTG już w wieku 2-4 miesięcy. Oczywiście brak zmian chorobowych w tym okresie nie oznacza, że pupil nie zapadanie na dysplazję w późniejszym czasie.

Zabiegi chirurgiczne stosowane w leczeniu dysplazji to:

• Symfizjodeza (IPS), czyli młodzieńcze zespolenie miednicze

Metodę tę stosuje się wyłącznie u szczeniaków poniżej 20. tygodnia życia. W tym wieku zwierzaki rzadko wykazują jakiekolwiek objawy kliniczne, więc wskazaniem do zabiegu są wyłącznie testy badań przesiewowych. Sam zabieg polega na uszkodzeniu płytki wzrostowej w obrębie spojenia łonowego. Powoduje to zatrzymanie wzrostu w obszarze kości łonowej oraz zmianę ukątowania w stawie. Dzięki temu panewka całkowicie zakrywa głowę kości udowej.

• TPO, czyli potrójna osteotomia miednicy

Zabieg ten można przeprowadzać u psów młodych oraz całkowicie dojrzałych. Polega on na przecięciu miednicy w trzech miejscach, tak aby doszło do zmiany ukątowania panewki i dopasowania powierzchni stawowych.

• Endoproteza stawu biodrowego (THR)

Zabieg ten wykonuje się w bardzo zaawansowanych stadiach choroby i przy znacznym pogorszeniu jakości życia zwierzęcia. Polega na usunięciu stawu biodrowego i zastąpieniu go sztucznym, wykonanym ze stopów metali. Metodę tę stosuje się przeważnie u psów starszych.

• Osteotomia głowy i szyi kości udowej (FHO)

To skomplikowany zabieg, stosowany jedynie w najcięższych przypadkach. Chodzi w nim o usunięcie głowy i szyi kości udowej, zmienionej procesem zwyrodnieniowym. Miejsce to wypełnia następnie tkanka łączna, która pełni funkcję stawu zastępczego, tj. rzekomego.

Profilaktyka – jak zapobiec dysplazji stawów u czworonoga?

Dysplazja stawów jest chorobą genetyczną, której nie da się ani w pełni zapobiec, ani wyleczyć. Nie znaczy to jednak, że jako opiekun nie masz żadnego wpływu na kondycję swojego pupila. Istnieje wiele sposobów na hamowanie rozwoju choroby czy ograniczenie ryzyka jej wystąpienia. Wiele zależy od wspomnianych wcześniej czynników środowiskowych, takich jak dieta czy warunki bytowe zwierzęcia. Co można zrobić, by zadbać o stawy swojego czworonoga?

1. Pamiętaj o regularnych kontrolach weterynaryjnych i badaniach w kierunku dysplazji. Im wcześniej uda Ci się wykryć to schorzenie u swojego pupila, tym szybciej będzie można wdrożyć odpowiednie leczenie lub rehabilitację.
2. Zadbaj o dietę psa. Nie przekarmiaj go, ponieważ otyłość i nadwaga są jednymi z czynników przyspieszających rozwój choroby.
3. W okresie szczenięcym postaraj się ograniczyć skoki i zrywy, a także chodzenie po schodach. Wszystko to ma wpływ na rozwój i ukształtowanie stawów zwierzaka.
4. Postaraj się, by Twój pupil nie chodził po śliskich płytkach lub parkiecie. Przynajmniej w okresie jego wzrostu warto zakryć podłogę dywanem.
5. Poproś weterynarza o polecenie odpowiedniej karmy weterynaryjnej, z odpowiednią dawką wapnia i fosforu. Składniki te powinny występować w diecie psa w ściśle dobranych proporcach, które wspomogą budowę kośćca i stawów, ale nie zwiększą zanadto tempa ich wzrostu.
6. Wszelkie suplementy i witaminy dla psów stosuj tylko w porozumieniu z lekarzem weterynarii. Nadwyżka niektórych witamin i składników odżywczych w diecie psa może być tak samo szkodliwa, jak ich niedobór.

Rasy psów z predyspozycją do zachorowania na dysplazję stawów

Dysplazja stawów kojarzy się raczej ze starszymi czworonogami oraz z psami o większych gabarytach. Tymczasem choroba ta może dotknąć psa w każdym wieku, niezależnie od jego wagi czy wielkości. Niektóre rasy mają jednak większe predyspozycje do dysplazji. Są to między innymi:

• owczarki: niemieckie, kaukaskie, podhalańskie, szkockie, francuskie, staroangielskie,
• bernardy,
• berneński pies pasterski,
• bokser,
• doberman,
• rottweiler,
• nowofundland,
• sznaucer olbrzymi,
• buldog francuski,
• amstaff,
• basset,
• hovawart.