Czkawka pojawia się nie tylko u ludzi. Niejednokrotnie zmagają się z nią również szczenięta i dorosłe psy. Choć problem ten pozornie wydaje się błahy, nie należy go lekceważyć. Czkawka u psa może być objawem poważnych chorób. Jakie są najczęstsze przyczyny czkawki u czworonoga? Co zrobić, gdy psa od dłuższego czasu męczy czkawka?

Skąd bierze się czkawka u czworonoga?

Czym jest czkawka? Czkawka to jeden z podstawowych odruchów obronnych organizmu, który można zaobserwować m.in. u ludzi, psów i kotów. Ma ona uchronić zwierzę przed zachłyśnięciem się lub umożliwić pozbycie się z dróg oddechowych ciała obcego.

Ludzka i psia czkawka mają taki sam mechanizm. Związany jest on z pracą przepony, która oddziela jamę brzuszną od klatki piersiowej. Czkawka u psa pojawia się nagle w efekcie stymulacji układu nerwowego. W jej powstawaniu bierze udział nerw przeponowy, który stymuluje różne części przepony, nerw błędny i ośrodki nerwowe w mózgu. Czkawka polega na rytmicznych, niekontrolowanych, powtarzających się skurczach przepony i mięśni międzyżebrowych. Można łatwo rozpoznać ją po charakterystycznych, gwałtownych ruchach klatki piersiowej, a często nawet całego ciała. Za charakterystyczny odgłos czkania odpowiada głośnia, ulegająca zamknięciu.

Atak czkawki trwa zwykle kilka minut, choć w niektórych przypadkach może przeciągnąć się nawet do kilkunastu minut. Jej częstotliwość wynosi od kilku do kilkudziesięciu razy na minutę. Czkawka zwykle w niedługim czasie znika samoczynnie i nie jest groźna dla zdrowia zwierzaka. Zdarza się jednak, że jest objawem choroby.

Czkawka u psa – przyczyny

Skąd bierze się czkawka u psa? Czkawka u psa i szczeniaka może mieć bardzo różne przyczyny – od prozaicznych, po bardzo poważne - stanowiące bezpośrednie zagrożenie dla życia. Nie zawsze samodzielne znalezienie jej przyczyny jest proste, dlatego w razie wątpliwości warto skonsultować się z weterynarzem.

Jedną z dosyć powszechnych przyczyn czkawki u dorosłego psa jest łapczywe jedzenie. Jej powodem jest zbyt duża ilość powietrza znajdująca się w żołądku po posiłku. Szybkie jedzenie prowadzi do rozszerzenia żołądka i podrażnienia nerwu błędnego.

Pies reaguje czkawką również na podrażnienie dróg oddechowych. Jeśli wystąpienie czkawki jest spowodowane dostaniem się do dróg oddechowych wody lub ciała obcego, towarzyszyć może jej odruch wymiotny, niepokój i problemy ze złapaniem powietrza. W niedługim czasie u zwierzaka może dojść do utraty przytomności.

Czasami czkawka może pojawić się pod wpływem silnego pobudzenia emocjonalnego. Zaobserwować można ją wtedy np. po powrocie opiekuna do domu. Również czkawka u psa podczas snu bywa spowodowana przeżywanymi emocjami – zwłaszcza jeśli czworonóg pogrążony jest w marzeniach sennych. Nierzadko dochodzi do odruchu bezwarunkowego pod wpływem niepokoju i stresu związanego z pojawieniem się w otoczeniu nowych bodźców.

Z powodu czkawki często cierpią szczenięta. Młode czworonogi dopiero uczą się prawidłowego jedzenia, dlatego połykanie powietrza w trakcie ssania matczynej piersi lub przyjmowania posiłków jest u nich zjawiskiem naturalnym. U szczeniąt czkawka może występować nawet kilka razy dziennie i nie stanowi to powodu do niepokoju. Czkawka u szczeniąt czasami wynika jednak z połknięcia ciała obcego. Młode psiaki mają nasiloną potrzebę żucia i badają wszystkie elementy swojego otoczenia pyskiem. Jeżeli więc czkawka u szczeniaka nie ustępuje przez dłuższy czas lub towarzyszą jej kłopoty z oddychaniem, warto sprawdzić, czy zwierzak nie połknął np. fragmentu zabawki.

Co zrobić, gdy pies ma czkawkę?

Z pewnością niejednokrotnie słyszałeś o domowych sposobach na szybkie pozbycie się czkawki. Niestety, często okazują się one nieskuteczne. Co więcej, niektóre z nich mogą być niebezpieczne. Warto wiedzieć, że ciągnięcie psa za język nie tylko nie pomoże zwierzakowi, ale może mu zaszkodzić i wywołać u niego ból. Również straszenie czworonoga nie jest dobrą metodą na walkę z czkawką. Emocje w przypadku czkawki u psa nie są wskazane – mogą jeszcze pogłębić problem. Nie najlepszym pomysłem jest podawanie wody lub pokarmu podczas występowania czkawki u psa. Może to spowodować zachłyśnięcie się lub zadławienie treścią pokarmową. W żadnym wypadku nie należy również sięgać po leki z domowej apteczki bez konsultacji z lekarzem.

Czkawka jest zjawiskiem fizjologicznym. Jeśli więc nie towarzyszą jej żadne inne niepokojące objawy, można poczekać, aż atak sam ustąpi. Interwencja jest jednak niezbędna, jeśli zwierzaki zachłysnęły się wodą lub zaaspirowały ciało obce do dróg oddechowych. W wypadku zadławienia należy zajrzeć psu do gardła i jeśli to możliwe usunąć widoczny element. Jeśli połknięty przedmiot znajduje się głębiej, należy położyć psa na boku, ułożyć dłoń pod klatką piersiową i ucisnąć ją. Powinno to doprowadzić do wypchnięcia powietrza i przemieszczenia się połkniętego elementu.

Jeżeli u psa czkawka pojawia się regularnie po jedzeniu, warto zmodyfikować sposób karmienia czworonoga. Odpowiednia dieta u psa może przeciwdziałać zasysaniu powietrza i nadmiernemu rozszerzeniu żołądka po posiłkach. Niezbędne jest wydłużenie czasu konsumpcji i zmobilizowanie zwierzaka do dokładnego rozgryzania kęsów pożywienia. Warto sięgnąć po miski spowalniające jedzenie lub maty węchowe, z których zwierzak musi samodzielnie wydobyć pożywienie. Dobrym pomysłem może okazać się także karmienie zwierzaka bezpośrednio z ręki, które uniemożliwi psu zbyt szybkie jedzenie. Warto ponadto zwiększyć częstotliwość posiłków psa i podzielić je na mniejsze porcje. Lepiej nie karmić pupila zaraz po powrocie ze spaceru ani tuż przed nim.

Dodatkowo należy przyjrzeć się psiej karmie. Sucha karma dla psa powinna być dostosowana pod względem wielkości do szczęk i zębów podopiecznego – w innym wypadku zwierzak może ją połykać, zamiast rozgryzać. W przypadku zwierząt z tendencją do zbyt szybkiego jedzenia pomocne mogą okazać się karmy z formułą dentystyczną, o teksturze zachęcającej do długiego żucia. Należy zadbać też o to, by posiłki psa odbywały się w spokoju. Czworonóg w ich trakcie nie powinien być niepokojony przez inne zwierzęta czy dzieci. Zawsze trzeba także zapewnić psu dostęp do świeżej, czystej wody.

Aby ograniczyć ryzyko występowania czkawki u czworonożnego podopiecznego, warto zatroszczyć się o warunki środowiskowe, w jakich przebywa. Nie należy narażać podopiecznego na nagłe zmiany temperatury. Zawsze warto pozwolić mu powoli przystosować się do otoczenia (np. spędzić chwilę na klatce schodowej przed wejściem do ogrzewanego mieszkania). Lepiej unikać też podawania zwierzakowi zimnych lub gorących posiłków – zwłaszcza gdy wcześniej był wystawiony na działanie skrajnych temperatur. Należy pamiętać również o regularnym odrobaczaniu psa.

Kolejną metodą na ograniczenie epizodów czkawki u pupila jest nauka kontrolowania emocji. Proste ćwiczenia z zakresu samokontroli można wykonywać w zaciszu domowym. Wystarczy sięgnąć po atrakcyjny przysmak dla psa, a następnie ukryć go w dłoni. Smakołyk należy podać pupilowi dopiero wtedy, gdy będzie zupełnie spokojny i przestanie próbować wydobywać go z ręki. Jeśli pies łatwo się pobudza, warto uczyć go ignorowania bodźców dochodzących z otoczenia i pozostawania na swoim legowisku. By ograniczyć ekscytację związaną z posiłkami, można wołać zwierzaka do siebie dopiero po przygotowaniu posiłku i napełnieniu miski.

Czasami pies odczuwa dyskomfort w czasie czkawki. W takiej sytuacji można spróbować pomóc zwierzakowi pozbyć się z organizmu nadmiaru powietrza, unormować oddech i wyciszyć emocje. W tym celu najlepiej przekierować zwierzaka na kanał węchowy, np. podsuwając mu do powąchania smakołyk o intensywnym zapachu. Można również spróbować skupić uwagę psa zabawce lub innym interesującym bodźcu.

Kiedy czkawka jest niebezpieczna dla psa?

Chociaż na ogół czkawka nie jest groźna dla psa, nie należy jej lekceważyć – zwłaszcza jeśli występuje często lub jej napady trwają długi czas. Częsta czkawka u twojego pupila powinna skłonić Cię do wizyty w gabinecie weterynaryjnym. Warto wiedzieć, że czkawka może być objawem wielu chorób. Jeśli pies ma czkawkę częściej niż raz w tygodniu, z pewnością należy zasięgnąć porady lekarza weterynarii. Sygnałem do niepokoju są także inne dolegliwości pojawiające się razem z czkawką. Co powinno wzbudzić twoją czujność?

Przede wszystkim zwróć uwagę na ogólną kondycję i zachowanie psa. Apatia, chudnięcie, utrata apetytu, trudności w oddychaniu, zaburzenia w poruszaniu się, drgawki, zasinienie dziąseł to sygnały, że w organizmie psa dzieje się coś złego. Jeśli czkawce towarzyszą duszności i dziwne odgłosy (np. świsty) podczas oddychania, może ona świadczyć o zapaleniu płuc lub oskrzeli. Z kolei w przypadku kłopotów trawiennych można podejrzewać schorzenia układu pokarmowego (np. zapalenie trzustki, guzki i ropnie, refluks żołądkowo-przełykowy). Nie można wykluczyć również, że czkawka jest skutkiem inwazji pasożytów wewnętrznych lub zatrucia. Także w przypadku obecności w organizmie komórek zapalnych może dojść do podrażnienia włókien nerwowych, a w konsekwencji wystąpienia czkawki. Przyczyną psiej czkawki czasami są też guzy systemu nerwowego lub innych tkanek (zwłaszcza w obrębie szyi, klatki piersiowej i jamy brzusznej). 

By znaleźć powód psich problemów, konieczne może być przeprowadzenia badań i przyjrzenie się organom wewnętrznym psa. Najczęściej wykorzystuje się badania obrazowe (USG, RTG) i laboratoryjne (krwi). Czasami konieczne jest jednak pogłębienie diagnostyki. W przypadku podejrzenia patologii mózgu niezbędne może być przeprowadzenie badania płynu mózgowo-rdzeniowego, które pozwala stwierdzić lub wykluczyć problemy dotyczące układu nerwowego.