Świerzb u ptaków jest chorobą zakaźną wywoływaną świerzbowce. Te niewielkich rozmiarów organizmy zaliczamy do gromady pajęczaków (są więc dalekimi krewnymi pająków). Istnieje ich wiele gatunków, a wszystkie są pasożytami zewnętrznymi. Większość gatunków całe swoje życie spędza na ciele żywiciela. U ptaków są to świerzbowce z rodzaju Knemidocoptes. Nie stanowią one zagrożenia dla człowieka.

W jaki sposób ptak może zarazić się świerzbowcami?

Świerzb roznosi się głównie przez kontakt bezpośredni.  Choroba najszybciej rozprzestrzenia się zatem u gatunków bardzo towarzyskich z natury, jak papużki faliste. Spośród najbardziej popularnych ptaków ozdobnych, hodowanych w naszych domach, to właśnie te sympatyczne ptaszki są najczęściej atakowane przez świerzbowce.

Jakie są objawy świerzbu u ptaków?

Objawy świerzbu u ptaków mogą pojawić się po długim czasie od zakażenia - po kilku miesiącach, a niekiedy nawet po paru latach. Czynnikami sprzyjającymi ich wystąpieniu są: stres, nieodpowiednie żywienie, pogorszenie warunków życia lub osłabienie organizmu innymi chorobami.

U papug pierwsze objawy świerzbu pojawiają się zwykle na dziobie i woskówce, rzadziej na łapkach. W miejscach zaatakowanych przez pasożyty możemy zauważyć gąbczaste narośla o szarawym, białym lub żółtawym kolorze. Ich powierzchnia jest porowata, poprzecinana licznymi kanalikami i dziurkami.

Zmiany te są początkowo niewielkie, z czasem jednak zaczynają obejmować coraz większą powierzchnię dzioba, woskówki i skóry wokół oczu. Nie leczony świerzb może rozprzestrzenić się na całą głowę i inne miejsca na ciele.

W jaki sposób leczymy świerzb u ptaków?

W wielu tekstach źródłowych można się spotkać z sugestią, by w początkowym stadium rozwoju choroby zmienione miejsca smarować czystym olejem parafinowym lub czystą wazeliną (jeśli zmiany dotyczą okolic oczu).  Zabieg ten ma na celu odcięcie świerzbowcom dostępu do powietrza i tym samym ich uduszenie.

Sposób ten uchodzi za bardzo skuteczny, pod warunkiem jednak, że prawidłowo rozpoznaliśmy chorobę. Z tym zaś możemy mieć problem, jeśli nie jesteśmy specjalistami. Dlatego lepiej leczenie świerzbu powierzyć lekarzowi weterynarii.

Bez wątpienia z jego pomocy musimy skorzystać w zaawansowanych stadiach świerzbu. W tych przypadkach koniecznym jest bowiem zastosowanie leczenia farmakologicznego, czyli zaaplikowanie leków zabijających pasożyty. Podaje się je do picia lub stosuje zewnętrznie.

Chorym ptakom trzeba zapewnić jak najlepsze warunki, idealną dietę oraz spokój.

Bardzo ważne jest, by nie zwlekać z wizytą w gabinecie weterynaryjnym, jak tylko zauważymy pierwsze objawy świerzbu. Szybciej wówczas wyleczymy pupila. Ponadto w zaawansowanych stadiach choroby może dojść do nieodwracalnych zmian, jak zniszczenie warstwy rogowej dzioba lub woskówki.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Fotolia.com