Koty to prawdziwi mistrzowie kamuflażu. Mruczące zwierzaki nie mają w zwyczaju informować o swoich problemach zdrowotnych całego świata i często długo ukrywają swój ból. Dzięki bacznej obserwacji swojego pupila można jednak dostrzec, że dzieje się z nim coś niepokojącego. Jakie są objawy bólu u kota? Jak rozpoznać pozycję bólową u futrzaka?

Jak wygląda pozycja bólowa u kota?

Domowe mruczki nie bez powodu mają opinię skrytych i tajemniczych zwierząt. W przeciwieństwie do psów, które rozwinęły bogaty język ciała, koty dysponują sporo uboższą mową. Język ciała mruczków jest też znacznie bardziej subtelny.

Zwykle koty cierpią w samotności. Skłonność do ukrywania bólu jest u nich instynktowna. W naturze wszelkie oznaki osłabienia i fizycznego dyskomfortu stanowią dla drapieżników cenną wskazówkę, że dany zwierzak będzie łatwym łupem. Dzikie kotowate, by przetrwać, starają się więc przez długi czas nie pokazywać, że coś im dolega. Niestety, ten mechanizm behawioralny – niezwykle pomocny w naturze – w warunkach domowych stanowi nie lada problem dla kocich opiekunów. Koty niechętnie pokazują, że coś je boli. Nie jest jednak prawdą, że mruczki w żaden sposób nie sygnalizują swojej choroby.

O tym, że kot odczuwa ból, często świadczy przybieranie przez niego charakterystycznej pozycji, znacznie odbiegającej od tej prezentowanej na co dzień w trakcie wypoczynku i snu. Typowa pozycja bólowa kota polega na przeniesieniu ciężaru ciała na przednie łapy i przyjęciu postawy piersiowo-brzusznej. Kot, którego coś boli, często podwija przednie łapy. Łokcie skierowane są do tyłu i góry, grzbiet wygięty, łopatki wraz z odcinkiem piersiowym kręgosłupa wznoszą się ku górze. Całe ciało jest usztywnione, a sierść na grzbiecie zjeżona. Chory zwierzak pozostaje w takiej pozycji przez dłuższy czas. Niejednokrotnie reaguje nerwowo i agresywnie oraz wzdryga się i syczy przy próbie dotyku – zwłaszcza bolesnej okolicy. 

Charakterystycznemu ułożeniu ciała towarzyszą również zmiany w mimice. W przypadku problemów zdrowotnych związanych z odczuwaniem bólu można zaobserwować u kota: napięcie mięśni na pyszczku, półprzymknięcie oczu, opuszczenie uszu i wibrysów oraz marszczenie czoła połączone z nastroszeniem sierści w tej okolicy. Dodatkowo niekiedy można zauważyć u swojego kota nerwowe ruchy ogona. W przypadku trudności z oddychaniem typowe jest wyciąganie szyi do przodu. 

Kot odczuwający przewlekły lub ostry ból może też przybierać nietypową, zgarbioną, kucającą pozę, z podkurczonymi tylnymi kończynami w kuwecie lub podczas jedzenia. Najczęściej towarzyszy jej napięcie mięśni. W kuwecie kot niejednokrotnie przyjmuje taką postawę na skutek problemów ortopedycznych, chorób dróg moczowych i przewodu pokarmowego. W przypadku trudności z oddawaniem moczu i zaparć dodatkowo niekiedy pojawia się wokalizacja.

Bardzo niepokojącym sygnałem bólu u futrzaków jest tzw. head pressing, polegający na przyciskaniu głowy do ściany lub innej powierzchni. Choć często można usłyszeć, że mruczki w ten sposób manifestują swoje niezadowolenie, nic bardziej mylnego. Head pressing jest zwykle oznaką, że zwierzę odczuwa ból głowy. Przyczyną bólu w tym przypadku może być guz mózgu, zatrucie czy udar słoneczny. Jeżeli mruczący pupil prezentuje takie zachowanie, prawdopodobnie jego dolegliwości są silne, dlatego należy jak najszybciej udać się do weterynarza.

Warto pamiętać, że behawior bólowy u kota jest bardzo zbliżony do tego, jaki obserwuje się w przypadku stresu oraz zaburzeń nastroju (np. depresji). Kulenie ciała, wspieranie się na przednich łapkach, napinanie mięśni, unoszenie grzbietu, mkakaduarszczenie pyszczka mogą być też reakcją na bodziec wywołujący strach. Dodatkowo pozycję bólową u kota należy odróżnić od tzw. pozycji na chlebek, którą koty często przyjmują w czasie relaksu, Charakteryzuje się ona podwinięciem łapek pod tułów, jednak bez napięcia mięśni czy wygięcia grzbietu. 

Zawsze przy interpretacji zachowania swojego ulubieńca należy więc uwzględnić kontekst, w jakim występuje. Jeśli po przeprowadzeniu diagnostyki, wykluczone zostaną przyczyny somatyczne nietypowego zachowania zwierzęcia, warto sprawdzić jego stan emocjonalny z pomocą behawiorysty.

Kiedy kot przyjmuje pozycję bólową?

Pozycja bólowa u kota to ważny, ale mało charakterystyczny objaw choroby. Może ona występować przy bólu uogólnionym, a także wywodzącym się z różnych rejonów ciała. Dość często kot przyjmuje taką pozycję w odpowiedzi na ból trzewny związany z patologiami w obrębie układu pokarmowego (np. zapaleniu otrzewnej).

Jedną z przyczyn przyjmowania pozycji bólowej przez kota są dolegliwości dotyczące kręgosłupa, kości i stawów. Również ból w obrębie pęcherza moczowego może spowodować jej przybieranie przez kota. Z kolei zmiany w mimice, połączone z mlaskaniem, przełykaniem i obfitym ślinieniem się, zazwyczaj sygnalizują mdłości lub kłopoty stomatologiczne.

Jak zachowuje się chory kot?

Po czym poznać, że kota coś boli? Chorobom często towarzyszą zmiany w zachowaniu mruczków. Ból u kota może mieć zarówno charakter wytwórczy (produktywny) – powodować zwiększenie występowania i częstotliwości określonych zachowań, jak i hamujący – przyczyniać się do wygaszenia lub zmniejszenia częstotliwości niektórych aktywności. Jak wygląda typowy behawior chorobowy u mruczków?

Apatia i obniżenie aktywności

Choroba u zwierząt wiąże się ze zmianą życiowych priorytetów. By powrócić do zdrowia, futrzaki starają się oszczędzać energię i skoncentrować na czynnościach niezbędnych do przeżycia. Nieodzownym elementem tzw. behawioru chorobowego u kotów jest zmniejszenie ogólnej aktywności. Mruczki zmagające się z bólem rezygnują z eksploracji otoczenia, zabawy i kontaktów socjalnych na rzecz snu i wypoczynku. Stają się mniej czujne, wycofane, apatyczne, niezainteresowane tym, co dzieje się wokół. Często pozostają w bezruchu przez długi czas.

Typowy dla chorych czworonogów jest pozorny sen. Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że podopieczny spokojnie śpi lub wypoczywa, ale w rzeczywistości pozostawanie w niezmienionej pozycji z półprzymkniętymi oczami nie jest wcale przejawem relaksu, lecz choroby. 

Rezygnacja z rutyny

W czasie choroby koty rezygnują z dotychczasowej rutyny – zmieniają pory posiłków czy miejsca wypoczynku. Zachowania mruczków mogą stracić też swój charakterystyczny wzorzec, stać się zdezorganizowane i chaotyczne. Jeśli mruczący podopieczny kładzie się do snu, a za chwilę wstaje lub bez celu chodzi po mieszkaniu – z pewnością jest to objaw alarmowy.

Ukrywanie się

Typowe dla kotów, które cierpią z powodu kłopotów zdrowotnych, jest izolowanie się. Futrzaki, podobnie jak w naturze, również w domu szukają dogodnych miejsc do wypoczynku, próbują się ukryć, odizolować od ludzi i innych zwierząt.

Zmiany w codziennej higienie

Chory kot niejednokrotnie zaniedbuje codzienną toaletę. Z czasem odbija się to negatywnie na stanie sierści –jest ona zmierzwiona, posklejana, wyblakła. Zdarza się jednak, że mruczki zaczynają intensywnie wylizywać swoje futerko. Jeśli z zapałem myją tylko określoną okolicę, na tej podstawie można podejrzewać, że tam znajduje się źródło bólu. W przypadku nadmiernej pielęgnacji całej okrywy włosowej powodem bywa świąd skóry. Można wtedy zauważyć również przerzedzenia sierści. Intensywne wylizywanie okolic cewki moczowej może świadczyć o stanie zapalnym dróg moczowych.

Niechęć do jedzenia

Brak apetytu to jeden z najbardziej widocznych objawów bólu i choroby u kota. Symptom ten wysuwa się na pierwszy plan przy problemach dotyczących jamy brzusznej: dolegliwościach trawiennych, nietolerancji pokarmowej, zapaleniu żołądka i jelit, zatruciach. Z kolei w przypadku chorób w obrębie jamy ustnej futrzak zwykle sięga po kęs pożywienia, a następnie rezygnuje z jedzenia posiłku. Spadek apetytu nie musi jednak wcale świadczyć o zaburzeniach układu pokarmowego – może być reakcją na niemal każde zachwianie homeostazy organizmu.

Zmiany w poruszaniu się

Kot, który ma problemy ze stawami, z reguły unika skoków, ma trudności ze wstawaniem i poruszaniem się. Jego chód może stać się nienaturalny i sztywny. Rzadko zaobserwujesz również u swojego podopiecznego kulawiznę.

Problemy behawioralne

Ból jest też przyczyną zmian w zachowaniu kota, które nasuwają podejrzenie problemów behawioralnych. Mruczki cierpiące z powodu chorób układu moczowego często pozostawiają niewielkie ilości moczu w różnych miejscach w domu. Kłopoty trawienne mogą z kolei spowodować oddawanie kału poza toaletą. Brudzenie poza kuwetę obserwuje się również w przypadku chorób układu ruchu, które powodują, że futrzak ma trudności z dotarciem do swojej toalety na czas.

Co więcej, ból – niezależnie od przyczyny – może wywołać u zwierzaka awersję do toalety lub zwiększyć jego wrażliwość na panujące w niej warunki. Efektem tego jest wydalanie poza kuwetą. Pod wpływem choroby u kota dochodzi też do obniżenia progu pobudzenia. Futrzak może stać się więc podenerwowany, drażliwy i częściej przejawiać zachowania agresywne w stosunku do ludzi i innych zwierząt. Zdarza się także, że sygnałem dyskomfortu u mruczącego podopiecznego jest głośna wokalizacja.

Zmiany parametrów fizjologicznych

W kontroli stanu zdrowia kota pomóc może obserwacja jego parametrów fizjologicznych. Pod wpływem bólu zazwyczaj dochodzi do przyspieszenia akcji serca i oddechów. Na skutek rozszerzenia źrenic kot zyskuje bystre spojrzenie. U chorych futrzaków czasami widoczna jest tzw. trzecia powieka. Sygnałem ostrzegawczym zawsze jest też podwyższona temperatura ciała.

Nigdy nie należy lekceważyć sygnałów bólu i dyskomfortu u zwierzaka . Ich występowanie powinno skłonić Cię do wizyty u lekarza weterynarii, który pomoże określić przyczynę bólu u zwierzęcia. Postawienie diagnozy zwykle wymaga dodatkowych badań (USG, RTG, badania krwi) w gabinecie weterynaryjnym. Jeżeli to możliwe, warto spróbować samodzielnie dokonać oględzin kociego ciała, by poinformować lekarza o dostrzeżonych niepokojących zmianach. Ropa, krew czy inne wydzieliny mogą nasuwać podejrzenie urazów lub infekcji. 

Jak złagodzić ból u kota?

Zdarza się, że mimo postawienia diagnozy nie udaje się w pełni wyeliminować dolegliwości futrzaka. W takiej sytuacji warto podjąć działania, które pomogą złagodzić przewlekły ból u podopiecznego i poprawią jego komfort życia.

Ból u zwierząt ulega nasileniu pod wpływem stresu. Z tego powodu warto zadbać o zminimalizowanie kociego niepokoju. Choremu pupilowi koniecznie należy zaoferować bezpieczne miejsce do wypoczynku w samotności oraz liczne kryjówki. Jeżeli w domu mieszkają inne zwierzęta, trzeba w razie potrzeby odizolować je od cierpiącego futrzaka. Warto również szczególnie zatroszczyć się o czystość toalety kota i pomyśleć o jej częstszym sprzątaniu. 

W przypadku bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów należy odpowiednio dostosować kocie otoczenie, by mruczek nie musiał wykonywać karkołomnych skoków. Przydatne może okazać się specjalne ortopedyczne legowisko dla kota, które odciąży jego układ ruchu. Dodatkowo warto zakupić kuwetę z obniżonym wejściem.

Jeśli futrzak odczuwa dyskomfort w trakcie lub po jedzeniu, można sięgnąć po lekkostrawne i łatwe w pobieraniu mokre karmy. W terapii przewlekłych schorzeń u kotów przydatne są również karmy weterynaryjne i suplementy diety (np. z glukozaminą, tryptofanem, kwasami omega-3), które pozwalają ograniczyć zmiany degeneracyjne w narządach, poprawić samopoczucie psychiczne czy zredukować stany zapalne.

Aby złagodzić ból u kota, nie należy sięgać na własną rękę po leki przeciwbólowe przeznaczone dla ludzi – mogą być one dla futrzaka szkodliwe. 

Zawsze dokładnie obserwuj zwierzaka i zwracaj uwagę nawet na subtelne zmiany w kocim zachowaniu – dzięki temu z pewnością będziesz mógł w porę mu pomóc.