Choroby endokrynologiczne stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia psów. Nadmierne lub niedostateczne wydzielanie hormonów może poważnie zakłócić homeostazę organizmu i zaburzyć funkcjonowanie wielu narządów. Jednym z najczęściej notowanych schorzeń o podłożu hormonalnym u psów jest choroba Cushinga. Na czym polega? Jak rozpoznać i skutecznie leczyć zespół Cushinga u czworonoga?

Czym jest choroba Cushinga?

Syndrom Cushinga (nadczynność kory nadnerczy) to zespół zaburzeń metabolicznych spowodowany nadprodukcją hormonów steroidowych przez nadnercza. Choroba Cushinga zaliczana jest do do chorób endokrynologicznych związanych z osią podwzgórzowo-przysadkową. Psy dotknięte zespołem Cushinga mają podwyższony poziom kortyzolu we krwi. Hormon ten odpowiedzialny jest m.in. za reakcję na stres, utrzymanie równowagi elektrolitowej, kontrolę stężenia glukozy we krwi, redukcję stanów zapalnych. Z tego powodu zespół Cushinga wpływa negatywnie na wiele organów i układów w organizmie. Niestety, choroba ma charakter przewlekły.

Zespół Cushinga dotyka najczęściej psy w średnim i starszym wieku (między 8. a 12 rokiem życia psa). Choć choroba ta może pojawić się u każdego psa, szczególnie narażone na nią są m.in. boksery, jamniki, pudle miniaturowe, yorkshire terriery, boston terriery. Uważa się, że nieznacznie większe ryzyko choroby występuje u samic.

Choroba Cushinga u psa – przyczyny

Przyczyny choroby Cushinga mogą mieć zarówno charakter endogenny (związany z patologiami w obrębie organizmu), jak i egzogenny (spowodowany czynnikami środowiskowymi). U większości psów choroba Cushinga spowodowana jest zmianami nowotworowymi, które mogą dotyczyć przysadki mózgowej lub samych nadnerczy. Aż w 80% przypadków za chorobę odpowiada guz przysadki mózgowej. W przypadku przysadkowej nadczynności nadnerczy nadmierne wytwarzanie ACTH sprawia, że ciało psa reaguje na stymulację nadnerczy zwiększonym wydzielaniem kortyzolu. Z kolei przy nadnerczowej nadczynności kory nadnerczy dochodzi do nadmiernego wytwarzania kortyzolu, który na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego hamuje wytwarzanie ACTH.

Inne podłoże ma jatrogenny zespół Cushinga, który jednak notuje się u czworonogów najrzadziej. Rozwija się on na skutek długotrwałego stosowania u psa glikokortykosteroidów. Leki działające analogicznie do kortyzolu wykorzystywane są m.in. w terapii schorzeń dermatologicznych, okulistycznych czy laryngologicznych. Ich nadmierne stosowanie może prowadzić do zahamowania wydzielania ACTH przez przysadkę, a w konsekwencji zaniku pasmowatej kory nadnerczy i obniżenia sekrecji kortyzolu.

Witaminy i odżywki dla psów

<iframe src="https://kakadu.pl/adbox.php?id=2263&hash=678facc93559dcef173a676a1e1d2df8" width="100%" height="580" style="width:100%; height:580px;" frameborder="0"></iframe>

Zespół Cushinga u psa – objawy

Zaburzenia w wydzielaniu hormonów odbijają się na funkcjonowaniu całego organizmu psa. Z tego powodu spektrum objawów klinicznych choroby Cushinga jest naprawdę szerokie. Zespół Cushinga może przebiegać w różnej formie – w zależności od psa choroba daje o sobie znać w mniej lub bardziej intensywny sposób. Często przez długi czas nadczynność kory nadnerczy rozwija się w sposób niemal niezauważalny. Co więcej, chorobę Cushinga łatwo pomylić można z otyłością. Niektórzy opiekunowie czworonogów podejrzewają również, że utrata energii i zmiany w budowie ciała ich pupili to po prostu normalne sygnały starzenia się psów.

Typowe objawy choroby, które zwykle występują na samym początku, to wzmożone pragnienie i zwiększone oddawanie moczu. Obserwuje się je u około 90% chorych psich pacjentów. Dodatkowo u twojego psa możesz zauważyć również zwiększony apetyt.

Psy, które cierpią na chorobę Cushinga, bardzo często mają problemy dermatologiczne. Obserwuje się u nich symetryczne wyłysienia na tułowiu i brzuchu, utratę elastyczności skóry, zmiany w pigmentacji, przesuszenie i łuszczenie się skóry, powolne gojenie się ran. Zdarza się, że u psów dochodzi również do ropnego zapalenia skóry, rozwijającego się pod postacią krost. W wyniku zaniku fibroblastów skóra zaczyna się marszczyć. Charakterystyczne jest też odkładanie się w skórze i tkance podskórnej nierozpuszczalnych soli wapnia. Mają one formę żółtopomarańczowych rozległych uwypukleń skóry, które pojawiają się głównie w okolicy łopatek, grzbietu i narządów płciowych.

Syndromowi Cushinga mogą towarzyszyć objawy neurologiczne. Do niepokojących symptomów należą m.in.: sztywność kończyn, niezborność ruchu, napieranie głową na przeszkody, kręcenie się w kółko, napady drgawkowe.

U zwierząt dotkniętych tą chorobą zmianie ulega budowa fizyczna. Dochodzi do redystrybucji tkanki tłuszczowej. Na skutek utraty masy mięśniowej chore psy mogą mieć problemy z poruszaniem się. Utrata mięśni w okolicach brzucha prowadzi do pojawienia się obwisłego brzucha.

Objawy choroby Cushinga dotyczą również układu odpornościowego. Cushing sprawia, że pies jest bardziej podatny na infekcje i zakażenia. Zaburzenia hormonalne powodują ponadto zmiany w układzie rozrodczym i problemy z płodnością –zarówno u samców, jak i u samic. Czworonogom mogą dokuczać też duszności i kaszel spowodowane mineralizacją układu oddechowego. Dolegliwościom fizycznym często towarzyszą zmiany behawioralne. Opiekunów psów powinny zaniepokoić zwłaszcza stany depresyjne występujące u podopiecznych.

Nieleczona choroba Cushinga prowadzi do groźnych dla życia psa powikłań. U czworonogów często notuje się m.in. kamicę moczową, ostre zapalenie trzustki, zaburzenia ze strony wątroby, nadciśnienie tętnicze, zapalenie dróg moczowych. Cushing u psa w wielu przypadkach prowadzi również do rozwoju cukrzycy.

Nadczynność kory nadnerczy u psa – diagnostyka

Objawy zespołu Cushinga mogą sugerować wiele innych schorzeń (m.in. moczówkę prostą, choroby skóry, choroby wątroby, problemy z tarczycą). Nie można więc postawić diagnozy jedynie na ich podstawie. Aby rozpoznać chorobę Cushinga u czworonoga, zwykle trzeba wykonać szereg badań. Pewne nieprawidłowości można wykryć już w podstawowych badaniach morfologicznych i biochemicznych krwi. Typowe jest zwiększenie poziomu leukocytów i trombocytów oraz obniżenie poziomu limfocytów i eozynofilów. Uwagę zwraca również podwyższony poziom glukozy, cholesterolu, trójglicerydów i fosfatazy zasadowej ALP. Odchylenia w wynikach krwi stanowią wskazanie do przeprowadzenia bardziej wnikliwej diagnostyki.

Podstawową metodą rozpoznawania choroby Cushinga jest test stymulacji ACTH, który polega na oznaczeniu stężenia kortyzolu we krwi po podaniu ACTH. Lekarz weterynarii może wykonać również test hamowania niską dawką deksametazonu. Pozwala on ocenić oś przysadkowo-nadnerczową, która przy chorobie jest nieprawidłowo oporna na stymulację sterydami egzogennymi. W diagnostyce czasami dodatkowo wykorzystywane jest badanie moczu, polegające na oznaczeniu stosunku kortyzolu do kreatyniny.

Syndrom Cushinga u psa – rokowania i leczenie

Leczenie zespołu Cushinga uzależnione jest od jego przyczyny. Jeśli spowodował go guz, można przeprowadzić zabieg chirurgiczny lub poddać psa radioterapii. Metody te są jednak stosunkowo inwazyjne i wiążą się z dużym ryzykiem powikłań, dlatego w praktyce ich użyteczność jest ograniczona. W przypadku psów cierpiących na jatrogenną formę choroby terapia polega na stopniowym zmniejszaniu dawek leków powodujących nadczynność nadnerczy, dzięki czemu objawy choroby mogą ustąpić. Przy rozpoznanym przypadkowo, bezobjawowym zespole Cushinga leczenie zwykle nie jest zalecane. 

W większości przypadków choroba Cushinga wymaga jednak odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Obecnie najczęściej w terapii stosowane są leki zawierające trilostan. U psa konieczne jest zwykle podawanie leków do końca życia. W zależności od ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia po pewnym czasie niezbędna może być jednak zmiana leku lub jego dawki.

Bardzo ważne jest monitorowanie stanu zdrowia psa od samego początku leczenia. Na początku należy udawać się z psem na wizyty u lekarza co kilka dni, później co kilka tygodni, a jeśli opracowana terapia przynosi pozytywne rezultaty kontrole przeprowadza się co 3 miesiące. U psa powinny być regularnie wykonywane badania krwi, moczu i testy hormonalne. Nic nie zastąpi jednak czujności psich opiekunów. Powinni oni bacznie obserwować swoich pupili pod kątem zmian masy ciała, ilości oddawanego moczu i dawek wypijanej wody.

Rokowania dla psów dotkniętych zespołem Cushinga są zróżnicowane – zależne od formy choroby i zastosowanej terapii. Podczas gdy niektóre zwierzaki umierają w ciągu roku od postawienia diagnozy, inne przy odpowiednim leczeniu mogą żyć jeszcze wiele lat. Po dłuższym okresie leczenia obserwuje się na ogół ustępowanie dokuczliwych objawów, choć terapia farmakologiczna nie prowadzi do wyleczenia choroby.

Psy cierpiące z powodu nadczynności kory nadnerczy potrzebują troskliwej opieki. Niezależnie od przyczyny choroby bardzo ważne jest zapewnienie zwierzakowi odpowiedniej diety. Rekomendowana dla chorego psa jest dieta niskotłuszczowa z umiarkowaną zawartością białka i podwyższoną zawartością włókna. Warto wybierać dobre karmy dla psa ze składnikami kompleksowo wspierającymi organizm (m.in. prebiotykami, ziołami, olejami rybnymi). Jeśli u psa występują powikłania lub choroby współistniejące, zalecane może być wdrożenie diety wątrobowej czy nerkowej. Dodatkowo warto włączyć do menu czworonoga zdrowe kwasy tłuszczowe omega 3 i 6, które wpłyną korzystnie na gospodarkę lipidową organizmu, stan skóry i sierści.

Czworonożny pacjent może wymagać również specjalnej pielęgnacji. Często niezbędna jest szamponoterapia. Do pielęgnacji skóry i sierści chorego pupila najlepiej używać kosmetyków leczniczych przeznaczonych do skóry problemowej (o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym czy przeciwświądowym), które redukują nieprzyjemne objawy skórne. Pomocne mogą okazać się też preparaty regenerujące, które wzmocnią włos i wspomogą odbudowę szaty. Aby pies nie odczuwał dyskomfortu w czasie spacerów, najlepiej zakupić dla niego szelki dla psa lub obrożę z miękkim podszyciem.

W trakcie leczenia należy szczególnie zadbać o komfort psychiczny czworonoga. Nie należy rezygnować z codziennych aktywności, które do tej pory sprawiały zwierzakowi radość. Zabawy przy pomocy piłek dla psów, węszenie czy spokojna eksploracja otoczenia z pewnością poprawią nastrój psa i pomogą mu chociaż na chwilę zapomnieć o chorobie.