Parametry wody mają istotny wpływ na samopoczucie ryb i kondycję roślin znajdujących się w akwarium. Do prawidłowego funkcjonowania zbiornika niezbędne jest utrzymanie ich na optymalnym, stabilnym poziomie, zapewniającym równowagę biologiczną. Jednym z najważniejszych parametrów jest twardość wody w akwarium. Jakie znaczenie ma dla mieszkańców zbiornika? W jaki sposób można ją regulować?

Co oznacza twardość wody w akwarium?

Całkowita (ogólna) twardość wody określa zawartość w niej wszystkich kationów metali dwuwartościowych. Wśród nich przeważają jony wapnia i magnezu. Twardość ogólna w akwarystyce oznaczana jest symbolem GH i wyrażana w stopniach niemieckich (°n, dGH, °d).

Na twardość całkowitą składa się twardość węglanowa (przemijająca) i niewęglanowa (nieprzemijająca, trwała). Twardość węglanowa (oznaczana symbolem KH) spowodowana jest obecnością w wodzie wodorowęglanów wapnia i magnezu. Ze względu na nietrwałość termiczną wodorowęglanów zanika pod wpływem gotowania wody. Twardość niewęglanowa odpowiada natomiast zawartości w wodzie siarczanów, chlorków, azotanów i innych soli wapnia czy magnezu. Nie ulega ona obniżeniu na skutek gotowania wody.

Skala twardości wody w akwarium

Ze względu na ogólną twardość wodę można zaklasyfikować do jednej z pięciu kategorii:

1. Bardzo miękka – 0-4°n (do 100 mg CaCO3/l)
2. Miękka – 4-8°n (100-200 mg CaCO3/l)
3. Średnio twarda – 8-12°n (200-350 mg CaCO3/l)
4. Twarda – 12-30°n (350-550 mg CaCo3/l)
5. Bardzo twarda – powyżej 30°n (powyżej 550 mg CaCO3/l).

Jak twardość wody w akwarium wpływa na ryby i rośliny?

Twardość wody kształtuje warunki życia ryb i roślin akwariowych. Jest ona ściśle związana z innymi parametrami, m.in. odczynem. Wodorowęglany pełnią w akwarium funkcję buforów i umożliwiają utrzymanie pH na stałym poziomie. Są też źródłem dwutlenku węgla dla roślin. Odpowiednia twardość wody ma ponadto duże znaczenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia ryb. W twardej wodzie szybciej rozwijają się bakterie chorobotwórcze, wywołujące u ryb niebezpieczne problemy zdrowotne. W takich warunkach wielu mieszkańców zbiorników akwariowych nie czuje się komfortowo, niechętnie się porusza i nie przystępuje do tarła. Twarda woda często wpływa destrukcyjnie również na rośliny. Osadzający się na nich „kamień” uniemożliwia im pobieranie soli mineralnych i przeprowadzanie fotosyntezy. Osad widoczny jest także na szybach czy dekoracjach i wyraźnie obniża estetykę zbiornika.

Choć wiele ryb i roślin ma dość szerokie zdolności adaptacyjne, uważa się, że w typowych akwariach wielogatunkowych ogólna twardość wody nie powinna przekraczać 12°n, a twardość węglanowa – 7°n. Zawsze jednak warto upewnić się, jakie parametry preferują nasi podopieczni i dostosować je do ich potrzeb.

Jak regulować twardość wody w akwarium?

Twardość wody w akwarium powinna być stale monitorowana. Najlepiej kontrolować jej wartość za pomocą specjalnych testów akwariowych. Pomiaru warto dokonywać przynajmniej raz w miesiącu. Co jednak zrobić, jeśli twardość wody jest daleka od optymalnej? Woda kranowa często nie spełnia wymagań ryb i roślin. Na ogół jest zbyt twarda. Warto zatem przed dodaniem jej do zbiornika zmodyfikować jej parametry. W tym celu dobrze sprawdzą się gotowe preparaty akwarystyczne do obniżania/podwyższania GH i KH.

Aby zmiękczyć wodę w akwarium, można przepuścić ją przez filtr odwróconej osmozy lub żywice anionitowe i kationitowe. Innym sposobem jest wykorzystanie wody destylowanej. Aby zmniejszyć twardość węglanową, wystarczy przegotować wodę przed dodaniem do akwarium.

Nieco rzadziej akwaryści zmagają się ze zbyt niską twardością wody. W takim przypadku najlepiej umieścić w zbiorniku wapienne dekoracje, np. muszle, skałki. Dobrym rozwiązaniem może okazać się też przefiltrowanie wody przez materiał zawierający wapń.

Warto pamiętać, że gwałtowne zmiany parametrów wody nie służą pływającym zwierzakom. Jeśli musimy znacznie zmodyfikować twardość wody w akwarium, róbmy to stopniowo i powoli, by nasi podopieczni mieli czas na przyzwyczajenie się do zmian zachodzących w zbiorniku.

Zdjęcie: © Andrey Armyagov — istockphoto.com