Kontakt ze zwierzętami może mieć niezwykle dobroczynny wpływ na zdrowie i samopoczucie psychiczne. Zdarza się jednak, że interakcje z domowymi milusińskimi są niebezpieczne. Od psów, kotów, papug czy gryzoni możemy zarazić się różnymi chorobami. Jakie choroby odzwierzęce stanowią poważne zagrożenie dla naszego zdrowia? Jakich zasad przestrzegać, by cieszyć się z towarzystwa zwierząt bez ryzyka zarażenia?

Czym są zoonozy?

Choroby odzwierzęce (inaczej zoonozy) to grupa chorób, w których przenoszeniu uczestniczą zwierzęta. Zoonozy przenoszą się ze zwierząt na ludzi na różne sposoby: zarówno na drodze kontaktów bezpośrednich, jak i pośrednich (np. drogą pokarmową lub powietrzną).

Do zarażenia chorobami odzwierzęcymi może dojść np. na skutek zadrapania, ukąszenia lub ugryzienia przez chore zwierzę. Niebezpieczeństwo stwarza też kontakt z wydzielinami (np. śliną) i odchodami zwierzaków. Czasami, w przypadku zoonoz przenoszonych drogą powietrzną, groźne bywa już samo przebywanie w otoczeniu zainfekowanych zwierząt.

Choroby odzwierzęce różnią się etiologią – mogą wywołać je wirusy, bakterie czy pasożyty. Wbrew pozorom zoonozy nie są powodowane głównie przez zwierzęta towarzyszące. Za ich roznoszenie w znacznym stopniu odpowiadają zwierzęta dzikie i bezdomne. Na zoonozy szczególnie narażone są osoby z osłabioną odpornością, dzieci, seniorzy, personel weterynaryjny i inne osoby pracujące ze zwierzętami.

Najczęstsze choroby odzwierzęce

Jakie zoonozy występują najczęściej lub stwarzają największe zagrożenie dla ludzkiego zdrowia? Oto nasze zestawienie.

Wścieklizna

Wścieklizna, uważana za najgroźniejszą zoonozę na świecie, jeszcze nie tak dawno uznawana była za relikt przeszłości. Tymczasem choroba ta w ostatnich latach ponownie atakuje. Wściekliznę wywołuje wirus z rodziny Rhabdoviridae, który przenosi się na ludzi poprzez ślinę zainfekowanych zwierząt. Do zarażenia wścieklizną najczęściej dochodzi w wyniku ugryzienia przez chore zwierzę.

Choć wścieklizna powszechnie kojarzona jest z psami, źródłem infekcji mogą być również koty oraz dzikie zwierzęta (np. nietoperze). Wścieklizna u zwierząt występuje w dwóch postaciach: szałowej (z dominującymi objawami agresji) lub cichej/porażennej (z objawami apatii).

Do charakterystycznych objawów wścieklizny należą: wodowstręt, obfite ślinienie się, światłowstręt, niekontrolowane skurcze mięśni. Choroba prawie zawsze prowadzi do śmierci. Chore zwierzęta są usypiane, a ludziom, u których jeszcze nie wystąpiły objawy, podaje się surowicę. Skuteczną ochronę przed wścieklizną zapewniają szczepienia, którym obowiązkowo powinny być poddawane psy (a w niektórych regionach kraju również koty).

↓ WITAMINY DLA PSÓW ↓

Choroba kociego pazura

Choroba kociego pazura to powszechna zoonoza, którą możemy zarazić się od naszego mruczka. Wywołują ją Gram-ujemne bakterie Bartonella. Do zarażenia dochodzi zwykle na skutek zadrapania przez młodego kota. Bakterie, które dostają się do krwiobiegu, powodują stan zapalny węzłów chłonnych.

Zaraz po zarażeniu zaobserwować można jedynie objawy miejscowe – w postaci grudki zapalnej i zaczerwienienia. Po kilku tygodniach u osób zarażonych mogą pojawić się inne objawy: powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, powiększenie wątroby i śledziony.

Choroba kociego pazura zwykle ma charakter samoograniczający – ustępuje nawet bez podjęcia specyficznego leczenia. Zapobieganie chorobie u kotów polega na stosowaniu środków przeciwpchelnych, ponieważ to właśnie pchły są wektorem bakterii.

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza to choroba, która budzi strach u niemal wszystkich kobiet w ciąży. Wywołuje ją pierwotniak Toxoplasma gondii, którego żywicielem ostatecznym są koty. Mruczki zarażają się pasożytami zwykle poprzez zjedzenie zarażonych gryzoni bądź mięsa z cystami. Oocysty są wydalane wraz z kałem, ale inwazyjne stają się dopiero po kilku dniach. Mogą osiadać w różnych narządach, powodując problemy z ich funkcjonowaniem.

Toksoplazmoza u dorosłych kotów rzadko daje specyficzne objawy. Zdarza się jednak, że powoduje utratę apetytu, gorączkę, biegunki. U młodszych zwierzaków objawy mają większe nasilenie.

Toksoplazmoza nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia większości osób. U ludzi zwykle przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Zarażenie toksoplazmozą zapewnia trwałą odporność. Pasożyty mają jednak zdolność przenikania przez łożysko i mogą spowodować wady wrodzone u dziecka rozwijającego się w łonie matki.

By uchronić się przed toksoplazmozą, wystarczy zachować odpowiednią higienę podczas sprzątania kociej toalety – stosować rękawiczki ochronne i dokładnie myć ręce po zakończeniu porządków. Należy też pamiętać o codziennym usuwaniu odchodów.

Papuzica

Nie tylko psy i koty przyczyniają się do przenoszenia chorób odzwierzęcych. Niebezpieczną, lecz stosunkowo rzadką zoonozą jest papuzica (ornitoza), która rozprzestrzenia się za pośrednictwem papug, kanarków, gołębi i innych ptaków.

Czynnikiem wywołującym ornitozę jest bakteria Chlamydia psittaci. Do zarażenia dochodzi poprzez układ oddechowy – na skutek wdychania cząsteczek wysuszonego kału zainfekowanych osobników. U ptaków choroba często nie daje wyraźnych objawów. Czasami można zauważyć apatię, chudnięcie, zmierzwienie piór czy problemy z oddychaniem.

Papuzica u ludzi przebiega w dwóch etapach. Po 5-14 dniach od wniknięcia drobnoustroju pojawiają się objawy grypopodobne: osłabienie, gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni. Dodatkowo mogą wystąpić: wymioty, bóle brzucha, krwawienia z nosa. W drugiej fazie pojawiają się: uporczywy kaszel, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej. Ornitozę leczy się przy pomocy antybiotyków. W jej zapobieganiu ważną rolę odgrywa częste czyszczenie klatek i poddawanie egzotycznych ptaków kwarantannie.

↓ PRZECIW PASOŻYTOM - PIES ↓

Salmonelloza

Salmonelloza to jedna z najczęściej występujących chorób odzwierzęcych. Na ogół przebiega pod postacią zatrucia pokarmowego. Przyczyną choroby są Gram-ujemne bakterie Salmonella, znajdujące się w kale chorych zwierząt. Człowiek najczęściej zaraża się poprzez zjedzenie żywności zanieczyszczonej odchodami zainfekowanych zwierząt. Źródłem zarażenia może być jednak także kontakt z odchodami zwierząt towarzyszących.

Choroba rozwija się szybko. Zwykle już po upływie 24 godzin u ludzi pojawiają się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego i wysoka gorączka. Rutynowe leczenie polega na przyjmowaniu wody i elektrolitów. W ciężkich przypadkach stosuje się antybiotyki. Psy i koty często są bezobjawowymi nosicielami. Zarażenie może jednak u nich prowadzić do rozwoju zapalenia jelit z biegunkami, wymiotami, utratą apetytu i gorączką.

Do innych chorób odzwierzęcych należą m.in.:

• toksokaroza,
• leptospiroza,
• bruceloza,
• grzybica,
• erlichioza,
• listerioza,
• aspergelioza,
• borelioza.

↓ PRZECIW PASOŻYTOM - KOT ↓

Jak chronić się przed chorobami odzwierzęcymi?

Choć zoonozy budzą spore obawy u opiekunów zwierząt, w rzeczywistości, by ich uniknąć, często wystarczy przestrzegać podstawowych zasad higieny i profilaktyki weterynaryjnej. Kluczowe znaczenie mają regularne wizyty kontrolne u lekarza weterynarii, które pozwolą szybko wykryć ewentualne problemy zdrowotne u domowych podopiecznych. Należy pamiętać także o okresowych szczepieniach ochronnych zwierząt, ich odrobaczaniu i zabezpieczaniu przed pasożytami zewnętrznymi.

Dodatkowo warto chronić domowych podopiecznych przed kontaktami z bezpańskimi zwierzakami. Lepiej nie pozwalać psom czy kotom na swobodne wędrówki i interakcje z nieznanymi zwierzętami. Jeśli nasz psiak ma skłonność do koprofagii lub na spacerach często sięga po przekąski nieznanego pochodzenia, powinniśmy zaopatrzyć go w kaganiec.

Przed wprowadzeniem do domu nowego zwierzaka warto poddać go przynajmniej kilkudniowej obserwacji i kwarantannie – w ten sposób zmniejszymy ryzyko rozprzestrzeniania się chorób odzwierzęcych.

Bardzo istotne – zarówno dla naszego zdrowia, jak i zdrowia naszych podopiecznych – jest utrzymanie w domowym otoczeniu odpowiednich warunków higienicznych. Nie zaniedbujmy więc czyszczenia misek, posłań, kuwet czy klatek. Regularnie wymieniajmy podłoże w toalecie mruczka i klatkach gryzoni czy ptaków.

Zawsze dbajmy też o swoje bezpieczeństwo. Czyszczenie kociej toalety lub usuwanie psich odchodów przeprowadzajmy w rękawiczkach ochronnych. Dokładnie myjmy ręce wodą z mydłem po głaskaniu pupila lub zabawie z nim. Jeśli zostaliśmy pogryzieni przez naszego zwierzaka, jak najszybciej zdezynfekujmy zranione miejsce i załóżmy opatrunek ochronny.

Pamiętajmy także o dokładnym myciu produktów spożywczych lub poddaniu ich obróbce termicznej przed zjedzeniem. Z pewnością pomoże nam to uniknąć groźnych infekcji.