Koszatniczki są bardzo miłymi i niebyt kłopotliwymi zwierzętami. Jeśli poświecimy im dostatecznie dużo czasu, mogą stać się wspaniałymi domowymi pupilami.

Pochodzenie koszatniczek

Koszatniczka jest gatunkiem endemicznym. Oznacza to, że występuje wyłącznie w jednym miejscu na Ziemi, na małym obszarze. Regionem tym są Andy, a dokładniej mówiąc ich zachodnie zbocza do wysokości 1200 metrów nad poziomem morza, znajdujące się na terenie Chile. Pierwszym badaczem, który sporządził naukowy opis koszatniczki był chilijski jezuita i przyrodnik Juan Ignacio Molina. Zamieścił go w swym dziele Saggio sulla Storia Naturale del Cile (Historia natury w Chile), a stało się to w 1782 roku. Do Europy pierwsze osobniki trafiły najprawdopodobniej w latach 60 XX wieku.

Wygląd koszatniczek

Mieszkańcy Chile nadali koszatniczce nazwę rata cola de cepillo, czyli szczur ze szczotką na ogonie. Rzecz jasna gryzonie te ze szczurami niewiele mają wspólnego, ale nazwa ta dość trafnie opisuje ich wygląd. Szczególnie ogonka, który faktycznie przypomina popularne urządzenie do czyszczenia butelek. Koszatniczki są smukłymi i zwinnymi zwierzątkami, dorastającymi do około 15 cm (bez ogonka, którego długość wynosi 9-13 cm). Dorosłe osobniki ważą od 170 do 300 g. Naturalną barwą futerka tych zwierzątek jest ciemny brąz przechodzący w kremowo-brązowy kolor na brzuchu. W niewoli wyhodowano również odmiany czarne, białe, kremowe i niebieskie. Pewną ciekawostką jest to, że naturalne umaszczenie koszatniczek w dużym stopniu odbija promieniowanie ultrafioletowe, co jest między innymi przystosowaniem do życia na dużych wysokościach. Nie wykluczone jednak, że ta właściwość futra ma również znaczenie w życiu społecznym tych zwierząt. Stwierdzono bowiem, że oczy koszatniczek zdolne są do odbierania ultrafioletu, a ich mocz, którym znaczą swój rewir, także odbija światło ultrafioletowe. Wzrok koszatniczki mają ogólnie bardzo dobry, choć ich oczy przystosowane są do odbierania wyłącznie dwóch kolorów. Poza wspomnianym wyżej ultrafioletem, widzą jeszcze barwę zieloną. To dość niezwykle i nie do końca wiadomo, jakie korzyści zwierzątka czerpią z takiego postrzegania świata. Zapewne jest to  w jakiś sposób przydatne w kontaktach społecznych, przy wyszukiwaniu pokarmu, orientacji w terenie, itd. Inną interesującą cechą fizyczną tych gryzoni jest zdolność do zrzucania skóry z ogona. Jest to jeden ze sposobów ochrony przed drapieżnikami. Jeśli jakiemuś z nich uda się złapać koszatniczkę za ogon, w zębach zostaje mu tylko skóra z futerkiem, a niedoszła ofiara uchodzi z życiem. Krwawienie jest znikome, a obnażony fragment ogonka usycha i odpada. Pod tym względem zwierzątka te przypominają jaszczurki, jednak w przeciwieństwie do nich, utracony ogon nigdy im nie odrasta. Z tego powodu nie należy koszatniczek za wspomniane ogonki łapać, nawet delikatnie.

Długość życia koszatniczek

W niewoli żyją od pięciu do ośmiu lat. Oczywiście w naturze znacznie krócej.

Zachowanie koszatniczek

Koszatniczki są najbardziej aktywne w ciągu dnia. To bardzo towarzyskie stworzonka, które żyją w grupach składających się z kilku samic, jednego lub dwóch samców i dorastającego potomstwa. W rodzinie takiej są osobniki dominujące i uległe, ale hierarchia nie jest ustalana w trakcie ostrych walk. Podczas bijak, których trudno czasem uniknąć, koszatniczki nie używają zębów. Poza krótko trwałymi sprzeczkami, wszyscy członkowie rodziny koszatniczek odnoszą się do siebie bardzo życzliwie (nawet samce). Zwierzęta mieszkają we wspólnej norce, spędzają ze sobą bardzo dużo czasu, często się dotykając i zasypiają wtulone w siebie nawzajem. Koszatniczki posiadają również dobrze rozwinięty system komunikacyjny. Wydają wiele różnorodnych dźwięków, przy pomocy których porozumiewają się z innymi członkami stada. Używają w tym celu również sygnałów wzrokowych i zapachowych. Podobnie jak szynszyle, koszatniczki uwielbiają tarzać się w piasku. Takie kąpiele pomagają pozbyć się pasożytów i utrzymać futerko w czystości. Służą również do utrzymania i wzmacniania więzi społecznych, gdy zwierzątka robią to razem lub jeden po drugim. Ponadto wydaje się, że koszatniczki po prostu to lubią, jak nam przyjemność sprawia długa gorąca kąpiel. Badania nad zachowaniem koszatniczek wykazały, że są one bardzo inteligentne i szybko się uczą. Mają również chwytne przednie łapki. Najbardziej niezwykłe jest to, że potrafią używać prostych „narzędzi”. W przeprowadzonych doświadczeniach, koszatniczki nauczyły się przy pomocy małego urządzenia w kształcie grabi przysuwać leżący poza ich zasięgiem pokarm. Koszatniczki oswajają się bardzo łatwo, ale zanim to nastąpi lepiej obcując z nimi zachować ostrożność, ponieważ zwierzątka te potrafią bardzo boleśnie ugryźć. Okres aklimatyzacji i przyzwyczajania się do nowego opiekuna zwykle nie trwa jednak długo.

Wymagania koszatniczek

Samotna koszatniczka nie czuje się dobrze, dlatego zdecydowanie poleca się trzymać te zwierzątka w grupach, a przynajmniej w parach. Mogą być to osobniki tej samej płci. Jest to nawet wskazane, jeśli nie chcemy doczekać się od naszych pupili potomstwa. Ze względu na ich dużą ruchliwość, zwierzątka te wymagają dużej przestrzeni do biegania. Codzienne spacery po mieszkaniu są zatem bardzo wskazane. Przede wszystkim jednak trzeba koszatniczkom zapewnić dużą klatkę. Najlepiej wysoką i wyposażoną w półki, drabinki i konary do wspinania. Koszatniczki lubią także biegać w kołowrotku. Musi być on jednak tak skonstruowany, by zwierzaki nie mogły zaczepić ogonkiem o pręty, co kończy się jego odrzuceniem.

↓ KLATKI DLA KOSZATNICZKI ↓

W klatce dla koszatniczek » powinny znaleźć się ponadto: domek, miski na jedzenie i poidło na wodę. Potrzebne nam będzie również odpowiednie naczynie do kąpieli w piasku. W sklepach zoologicznych Kakadu można kupić specjalne „wanienki”. Lepszym rozwiązaniem jest jednak nabycie dużej szklanej kuli. Takiej, w jakiej niektórzy hodują rybki. Dla rybek zupełnie się one nie nadają, ale w roli wanny do piaskowych kąpieli sprawdzają się idealnie. Wybierając klatkę dla naszych pupili, pamiętajmy o tym, że musi być ona bardzo solidnie wykonana. To samo tyczy się elementów jej wyposażenia. Koszatniczki bowiem mają ostre ząbki, których bardzo chętnie używają, gryząc wszystko, co tylko mogą.

↓ WYPOSAŻENIE KLATKI KOSZATNICZKI ↓

Na dno klatki sypiemy dość grubą warstwę ściółki dla gryzoni. Mogą być trociny, ale lepszy jest drewniany granulat, który cechuje się większą chłonnością wilgoci i zapachów. Na rynku pojawiła się ostatnio ściółka granulowana o nazwie Brylant Mini Pellet, która jest bardzo drobne, więc zwierzakom łatwiej się po niej chodzi. Do wyściełania domku naszych pupili możemy używać miękkiej ściółki bawełnianej.

↓ ŚCIÓŁKI DO KLATKI KOSZATNICZKI ↓

Żywienie koszatniczek

Opiekując się koszatniczkami największą uwagę powinniśmy zwracać na to, co dajemy im do jedzenia. Ich organizmy nie są bowiem zdolne do przyswajania cukru, dlatego przy diecie bogatej w węglowodany, zwierzęta te szybko zapadają na cukrzycę. Koszatniczki są roślinożerne. Podstawą ich diety powinny być różnego rodzaju zioła, trawy, siano oraz liście, gałązki i kora drzew liściastych. Urozmaicamy ją nasionami i niektórymi warzywami zielonymi, które serwujemy w niewielkich ilościach. Ważne, by nie podawać pokarmów kalorycznych i zawierających dużo cukrów. Odpadają więc słodkie owoce, orzechy, ziarna słonecznika czy wysokokaloryczne przysmaki dla gryzoni, które można kupić w sklepach zoologicznych. Jeżeli kupujemy naszym pupilom gotowy pokarm i smakołyki w sklepie, wybierajmy wyłącznie te, które przeznaczone są dla koszatniczek.

Koszatniczki mają bardzo specyficzne wymagania żywieniowe. Pokarm dla koszatniczek musi być niskokaloryczny i zawierać bardzo mało węglowodanów. Niewłaściwa dieta… Czytaj więcej »

Naturalna dieta koszatniczek jest bardzo uboga, co wynika ze środowiska, w którym żyją. Nie dla nich są więc takie przysmaki, jak słodkie owoce, szczególnie że gryzonie te mają skłonność do… Czytaj więcej »

Od czasu do czasu każdy zwierzak zasługuje na wyjątkową przekąskę. O ile z łatwością znajdziemy smakołyki dla wielu popularnych gryzoni, wybór odpowiedniego przysmaku dla koszatniczki bywa... Czytaj więcej »

↓ POKARMY DLA KOSZATNICZKI ↓

Rozmnażanie koszatniczek

Rozpoznanie płci jest trudne dla niedoświadczonych hodowców, ponieważ wygląd męskich i żeńskich narządów rozrodczych jest podobny. Trzeba więc nabrać trochę wprawy. W środowisku naturalnym rozmnażają się raz do roku, ale w niewoli mogą mieć więcej miotów. Ciąża trwa około osiemdziesięciu, dziewięćdziesięciu dni. Samica rodzi od jednego do nawet kilkunastu młodych. Małe koszatniczki przychodzą na świat pokryte delikatnym futerkiem i mają częściowo otwarte oczy. Są naprawdę uroczymi istotami. Nieporadne, z dużymi okrągłymi łebkami. Jak wszystkie gryzonie rosną jednak szybko i już w wieku siedmiu, ośmiu tygodni osiągają dojrzałość płciową. Zaprzyjaźnione ze sobą samice bardzo często wspólnie wychowują potomstwo, pomagając sobie wzajemnie. Samce nie robią swoim dzieciom krzywdy, nie ma więc potrzeby oddzielać ich od rodzących i karmiących samic.

Systematyka koszatniczek

Tak jak szczury, myszy i chomiki, koszatniczki są gryzoniami. Nie są jednak blisko spokrewnione ani ze szczurami, ani z myszami, ani z chomikami. Chociaż z wyglądu przypominają wiewiórki, także z nimi łączy je bardzo dalekie pokrewieństwo. Spośród gatunków gryzoni hodowanych w domach ich najbliższymi krewniakami są świnki morskie. Królestwo: zwierzęta Typ: strunowce Podtyp: kręgowce Gromada: ssaki Podgromada: ssaki żyworodne Szczep: łożyskowce Rząd: gryzonie Rodzina: koszatniczkowate Rodzaj: Octodon Gatunek: Octogon degus (koszatniczka) Tekst: Jacek P. Narożniak Zdjęcie: Fotolia.com