Niezależnie od wybranego sposobu żywienia (gotowej karmy bytowej, diety domowej czy BARF), świadomi opiekunowie powinni rozważyć dodatek warzyw, owoców i ziół do diety ich czworonożnych pupili. Surowce pochodzenia roślinnego dostarczają wielu bardzo ważnych składników odżywczych - białek, tłuszczy, węglowodanów, związków mineralnych oraz witamin.

Warto podkreślić, że czasami warzywa, owoce i zioła są jedynym źródłem niektórych związków mineralnych i witamin. W surowcach pochodzenia roślinnego stwierdza się obecność wielu substancji biologicznie czynnych. Część z nich pomaga zapobiegać chorobom, ma działanie profilaktyczne, inne z kolei niwelują ich skutki. Do takich związków zaliczamy flawonoidy, fitosterole związki siarkowe, niektóre frakcje włókna pokarmowego, kwasy organiczne oraz polifenole. Budowa i fizjologia przewodu pokarmowego psów i kotów umożliwia im wykorzystywanie produktów pochodzenia roślinnego. Produkują w swoim przewodzie pokarmowym enzymy – amylazy, które są odpowiedzialne za trawienie węglowodanów.

Przodkowie udomowionych psów przyjmowały pokarm roślinny z przewodów pokarmowych swoich ofiar. Nierzadko do diety dołączali warzywa i owoce, w zależności od dostępu pokarmu mięsnego. Wiele chorób prowadzi do zakwaszania organizmu, a warzywa i owoce maja właściwości alkalizujące, czyli odkwaszają organizm. Są znakomitym źródłem wody, zapobiegają odwodnieniu oraz działają wspomagająco przy chorobach pęcherza moczowego i nerek.

Warzywa, ze względu na ich przydatność żywieniową dzielimy na trzy grupy.

Do pierwszej należą rośliny, które są zjadane w całości, ewentualnie do spożycia przeznaczone są ich liście lub łodygi. Do tej grupy zaliczamy m.in. sałatę, kapustę, brukselkę, kalafior, brokuł. Niestety ze względu na dużą zawartość wody, niską zawartość włókna nie mają większego znaczenia w diecie psów i kotów. Psy, w przeciwieństwie do kotów, mogą z warzyw pobierać pewne ilości prowitaminy A. Warzywa zawierają duże ilości witamin z grupy B, ale mogą być one inaktywowane w trakcie gotowania lub innej obróbki termicznej. Cennym warzywem jest dynia. Jej miąższ zawiera pozytywne frakcje włókna surowego o właściwościach prebiotycznych. Po obróbce termicznej znacznie wzrasta jej strawność.

Do drugiej grupy należą warzywa, z których zjadane są głównie korzenie i bulwy, bogate w skrobię. Do najpopularniejszych należą ziemniaki, marchew, pietruszka, seler korzeniowy. Rzadko są one podawane w postaci surowej ze względu na niską strawność. Główna ich wartość odżywcza polega na dostarczaniu energii.

Do trzeciej grupy należą warzywa z których zjadane są przez nasze czworonogi tylko nasiona. Zaliczamy do nich głównie rośliny strączkowe - fasolę i groch oraz soję. W ciągu ostatnich lat to właśnie nasiona soi zyskały znaczną popularność i stanowią główne źródło białka roślinnego w suchych, gotowych karmach. Soja zawiera duże ilości pełnowartościowego białka, którego skład aminokwasowy jest najbardziej zbliżony do białka mięsa oraz dużo 20% tłuszczu, w skład którego wchodzą wielonienasycone kwasy tłuszczowe i znaczne ilości witamin z grupy B. Soja zawiera również substancje antyżywieniowe, które szczęśliwie inaktywują się w trakcie obróbki termicznej. Spożywanie dużych ilości nie jest zalecone przez młode zwierzęta, ze względu na obecność fitoestrogenów.

Ziołolecznictwo jest najstarszą gałęzią medycyny. Polega na wykorzystaniu naturalnych właściwości ziół w zapobieganiu chorobom i ich leczeniu. Nawet niewielkie ich ilości, dodane do pożywienia, wpływają pozytywnie na pracę narządów wewnętrznych. Zioła mogą być stosowane w postaci świeżej, suszonej lub gotowanej. Dodatkowo poprawiają smakowitość karm.

Wśród ziół najczęściej stosowane są:

- rozmaryn: wpływa pozytywnie na układ krążenia i trawienie,
- tymianek:  wspomaga odporność organizmu przed infekcjami, łagodzi kaszel, wspomaga odkrztuszanie,
- bazylia: działa antystresowo, wyciszającą, jest smakowitym dodatkiem do posiłków,
- kardamon: podobnie jak koper, polepsza funkcjonowanie przewodu pokarmowego przy niestrawnościach,
- mięta: bogata jest w witaminę C i beta-karoten, poprawia samopoczucie przy mdłościach,
- kurkuma: ma działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, może być stosowana u pacjentów onkologicznych; podobne działanie ma rumianek,
- koper włoski: zwiększa laktacje u samic karmiących, ma działania rozkurczające jelita przy kolkach,
- jeżówka purpurowa: stymuluje pracę układu odpornościowego.

Ważne jest, by w początkowym okresie wprowadzania ziół do diety psa i kota zachować umiar. Wskazane jest zaczynanie od niewielkich ilości i zapewnienie różnorodności podawanych roślin.

 Autor: Lek.wet. Jakub Sadłowski, Warszawa 

Zdjęcie: Fotolia.pl