Racjonalne żywienie jest niezwykle ważne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju szczeniąt oraz kociąt. Niewielkie błędy w bilansowaniu codziennej dawki pokarmowej mogą nieść poważne konsekwencje w ich dorosłym życiu. Celem dobrego planu żywieniowego jest osiągnięcie prawidłowego wzrostu, odporności, zminimalizowanie otyłości oraz zapobiegnięcie rozwojowi chorób ortopedycznych.

Żywienie szczeniąt

Zacznijmy od szczeniąt. Powinny być tak karmione, by rosły w optymalnym, a nie maksymalnym tempie, jeśli chodzi o rozwój kości i całego organizmu. Rosnące zwierzęta osiągną podobną wielkość i masę, niezależnie od tempa wzrostu. Żywienie szczeniąt w celu uzyskania szybkiego, maksymalnego wzrostu zwiększa ryzyko deformacji kości i zmniejsza długowieczność u niektórych ras. W przypadku labrador retrieverów niewielkie przekarmianie powoduje nadwagę u dorosłych osobników i skrócenie ich życia. Wymagania dotyczące poszczególnych składników odżywczych wzrastają podczas wzrostu w porównaniu z wymaganiami dla dorosłych psów. Większość składników, nawet podawanych w ilości przekraczającej zapotrzebowanie - dla wzrostu nie powoduje żadnej szkody. Negatywne znaczenie ma jednak nadmiar energii i wapń. Dotyczy to szczególnie ras dużych i olbrzymich. Bardzo ważne jest zapobieganie otyłości i praca nad prawidłową budową ciała zwierzęcia powinna rozpocząć się zaraz po odsadzeniu. Podobnie jak u ludzi, otyłym szczeniętom trudno jest wrócić do prawidłowej wagi i ją utrzymać. Jeśli otyłość utrzyma się do wieku dorosłego, naszemu czworonożnemu przyjacielowi grożą nadciśnienie, choroby serca, choroba zwyrodnieniowa stawów oraz obniżona odporność.

Pierwszym z omawianych składników pokarmowych jest białko. Zapotrzebowanie na nie jest największe w okresie odsadzenia i stopniowo się zmniejsza. Zalecany zakres białka w pokarmach przeznaczonych dla szczeniąt to 22-32% suchej masy. Większość suchych, komercyjnych karm zapewnia taką podaż. Wymagania dotyczące jakości białka różnią się miedzy szczeniętami, a dorosłymi psami. Przykładem jest aminokwas arginina, który jest niezbędny dla szczeniąt, a tylko warunkowo niezbędny dla dorosłych. Interesujące zjawisko można zaobserwować u psów o czarnym zabarwieniu sierści - głównie labradorów i nowofunlandów. Występuje u nich zwiększone zapotrzebowanie na aminokwasy - fenyloalaninę i tyrozynę. Przy deficytowej diecie w ciągu 3-4 miesięcy pojawia się czerwonożółte zabarwienie sierści - zespół czerwonego włosa.

Tłuszcze spełniają trzy podstawowe funkcje w organizmach zwierząt: są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, są nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - A, D, E, K oraz stanowią ważne źródło energii. Zapotrzebowanie na niezbędne kwasy tłuszczowe to 250 mg/kg masy ciała, które jednocześnie muszą zostać zawarte w karmie zawierającej od 5 do 10 % tłuszczu. Badania wskazują, że kwas dokozaheksaenowy (DHA) jest niezbędny do prawidłowego rozwoju komórek nerwowych, siatkówki oraz słuchu u szczeniąt. Nadmiar tłuszczu z kolei powoduje nadmierne spożycie energii co może powodować otyłość oraz rozwój choroby ortopedycznej.

Mimo, że rosnące psy potrzebują więcej wapnia i fosforu w porównaniu z dorosłymi, to zapotrzebowanie na te pierwiastki jest stosunkowo niskie. Zalecane stężenie w karmach dla szczeniąt ras małych i średnich (poniżej 25 kg) to 0,7-1,7% wapnia i 0,6-1,3% fosforu. Jednocześnie stosunek wapń/fosfor powinien mieścić się w granicach 1:1 do 1.8:1. U psów większych ras analogiczne stężenia to 0,7-1,2% wapnia i 0,6 - 1,1% fosforu. Stosunek pierwiastków winien mieścić się między 1:1 do 1.5:1. Jelitowa absorpcja wapnia waha się od 0 do 90%, a fosforu może sięgać 80%. Gospodarka wapniowo - fosforowa jest ściśle regulowana przez działanie hormonów tarczycy i przytarczyc. Jednak mechanizmy te nie są precyzyjne u szczeniąt, gdzie wchłanianie wapnia nie spada poniżej 40% nawet mimo wysokiego stężenia w pokarmie. Spożycie fosforu jest mniej istotne, o ile zostały spełnione minimalne wymagania.

Częstotliwość posiłków jest wyższa u szczeniąt niż u dorosłych psów. Od 6 do 8 tygodnia powinny otrzymywać pokarm w 4-5 porcjach, najlepiej o stałych porach. Od 8 tygodnia do 6 miesiąca w 3-4 porcjach na dzień, po 7 miesiącu wystarczy 1-2 porcji/dzień.

Żywienie kociąt

Dobrym wskaźnikiem rozwoju kociąt są przyrosty masy ciała Wymagają regularnej kontroli ich masy. Powinny rosnąć 100g/tydzień do 20 tygodnia życia. Później samce uzyskują 20g/dzień, a samice 11 g/dzień. Większość kotów osiąga dojrzałość szkieletową w wieku 10 miesięcy, czasami przyrost następuje również w wieku powyżej 12 miesięcy - dochodzi do rozwoju i dojrzewania mięśni. W przypadku ras dużych zakończenie wzrostu może przedłużyć się do 24 miesięcy. Istotne jest, że wiek kastracji nie zmienia tempa wzrostu. Jednak około 3 dni po zabiegu często właściciele zauważają zwiększony apetyt. Jest on związany ze wzrostem stężenia hormonu luteinowego i insulinopodobnego czynnika wzrostu. Aminokwasy zawierające białko są wymagane w większej ilości niż u innych gatunków zwierząt. Minimalne stężenie białka surowego nie powinno być niższe nić 30 %, zaleca się dla zdrowego wzrostu kociąt 35 do 50% w suchej masie. Aby nie wystąpił deficyt aminokwasów siarkowych, białko zwierzęce nie może być niższe niż 19 %.

Tłuszcz w żywieniu kociąt pełni analogiczne funkcje jak u szczeniąt. Tolerują one wysokie jego poziomy w diecie. Jeśli mają do wyboru pokarmu o różnej zawartości tłuszczu - wybiorą ten ze poziomem powyżej 25%. Optymalny poziom to 18-35%, a u kociąt z nadwagą lub kastratów zaleca się stężenie poniżej tych wartości. Odpowiednia zawartość w diecie kwasu DHA jest ważniejsza niż u szczeniąt, gdyż mają mniej wydolne mechanizmy przekształcania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w DHA.

Nadmiar wapnia u kociąt nie wiąże się z rozwojem choroby ortopedycznej, jednak bardzo wysokie jego stężenia zmniejszają dostępność magnezu. Zalecane stężenie wapnia to 0,8-1,6%, a fosforu 0,6-1,4% w suchej masie. Jednocześnie stosunek wapnia i fosforu powinien wynosić 1.1:1 do 1.5:1. U kociąt, które od wczesnego wieku odżywiają się głównie surowym mięsem, może rozwinąć się wtórna pokarmowa nadczynność przytarczyc. Na skutek niskiego stężenia wapnia we krwi, uwalniane są nadmierne ilości parathormonu. Skutkiem jego oddziaływania jest odwapnienie kości, o prowadzi do kulawizn, niechęci do poruszania się i nierzadko do patologicznych złamań kości.

Dość istotny w diecie kociąt jest potas. W przypadku stosowania karm wysokobiałkowych, ze związkami zakwaszającymi, dochodzi do utraty potasu z moczem. Aby uniknąć objawów związanych z niedoborami potasu - należy unikać diet obniżających pH moczu bez wyraźnego wskazania medycznego.

 Autor: Lek.wet. Jakub Sadłowski, Warszawa

Zdjęcie: Fotolia.pl