Oświetlenie i ogrzewanie w terrarium są nierozerwalnie ze sobą związane. Wiele źródeł światła stosowanych w terrarystyce jednocześnie zapewnia zwierzętom niezbędne ciepło. Podobnie jest w naturze.

W naturze źródłem energii jest słońce. Wytwarza trzy rodzaje promieniowania, które nas w tym przypadku interesują:

• promieniowanie widzialne, czyli światło,
• promieniowanie podczerwone, czyli cieplne,
• promieniowanie ultrafioletowe, w skrócie UV.

Promieniowanie widzialne, czyli światło

Generalnie światło jest niezbędne zwierzętom ponieważ stymuluje wiele ważnych procesów życiowych. Jednakże zapotrzebowanie na światło jest różne u różnych gatunków.

Pod tym względem zwierzęta podzielić możemy przede wszystkim na:

• aktywne w nocy,
• aktywne w dzień.

Siłą rzeczy te pierwsze mają znacznie mniejsze zapotrzebowanie na światło niż te drugie. Nie oznacza to, że terrariów z gadami nocnymi nie trzeba w ogóle oświetlać. Wręcz przeciwnie, brak oświetlenia w terrarium w nienaturalny sposób wydłużyłby czas ich aktywności, co odbiłoby się na ich zdrowiu. W wielu ogrodach zoologicznych w pomieszczeniach ze zwierzętami nocnymi stosuje się odwrócony cykl dobowy: by zwiedzający mogli oglądać je w pełnej aktywności terraria oświetla się tzw. lampami nocnymi, w nocy zaś włączane jest pełne oświetlenie. Czyli z dnia robi im się noc, a z nocy dzień.

W naszej strefie klimatycznej czas oświetlenia i jego natężenie zmienia się również w cyklu rocznym. W zimę dzień jest krótki a światła mało, latem zaś długi a światła dużo. To właśnie skracanie się dnia na jesieni jest dla gadów i płazów sygnałem do zapadnięcia w sen zimowy. Inaczej jest w strefie równikowej, gdzie dzień trwa mniej więcej tyle samo co noc przez cały rok.

Promieniowanie podczerwone, czyli cieplne

Wszystkie zwierzęta hodowane w terrariach należą do organizmów zmiennocieplnych. Oznacza to, że temperatura ich ciała uzależniona jest od otoczenia. Dlatego w ich przypadku szczególnie ważne jest utrzymanie temperatury w terrarium na optymalnym poziomie.

Bardzo ważne jest by temperatura w terrarium nie była w każdym jego punkcie identyczna. Zwierzęta muszą mieć możliwość dowolnego przemieszczania się z cieplejszych rejonów w chłodniejsze, i na odwrót, w zależności od swoich potrzeb.

W tym celu w jednym kącie terrarium urządzamy wysepkę ciepła. Zawieszamy żarówkę lub promiennik podczerwieni, a pod nim umieszczamy płaski kamień, półkę lub duży konar, na których zwierzę będzie mogło leżeć, wygrzewając się.

Temperatury w naturze również nie są stałe. Zmieniają się na przykład w cyklu dobowym. W ciągu dnia są wyższe (najwyższe w południe), a w nocy niższe. Widać to szczególnie na pustyniach, gdzie temperatura w nocy spada nierzadko poniżej zera.

Temperatury zmieniają się również w cyklu rocznym, przy czym największe różnice obserwujemy w naszej strefie klimatycznej, w tropikach roczne wahania temperatur są raczej niewielkie.

Montując ogrzewanie w terrarium powinniśmy uwzględnić dobowe i roczne wahania temperatury, jakie zachodzą w środowisku, z którego pochodzi hodowany przez nas gatunek.

Oczywiście temperatura w terrarium powinna być regularnie kontrolowana. Służą do tego celu specjalne termometry terrarystyczne.

Promieniowanie ultrafioletowe (w skrócie UV)

To ostatnie, choć w nadmiarze jest bardzo szkodliwe dla zdrowia, w odpowiednich dawkach jest niezbędne dla pewnych procesów zachodzących w żywych organizmach, np. przy syntezie witaminy D3. Wyróżnia się kilka rodzai promieniowania ultrafioletowego, ale dla nas ważne są w tej chwili tylko UVA i UVB.

Dla wielu zwierząt terraryjnych promieniowanie UV jest niezbędne do życia.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Fotolia.com