Pierwsze sztuczne miejsca lęgowe dla dzikich ptaków tworzono już w piętnastym wieku, dopiero jednak na początku ubiegłego stulecia światowej sławy ornitolog prof. Jan Sokołowski opracował wygląd profesjonalnych budek lęgowych. Zaproponowane przez niego projekty uwzględniają indywidualne upodobania różnych gatunków, a przy tym są bardzo proste w wykonania. Każdy z nas może taką skrzynkę lęgową wykonać i powiesić, wnosząc swój wkład w ochronę naszej fauny.

Jak prawidłowo wykonać budkę lęgową dla ptaków?

Najlepszym materiałem do budowy budki lęgowej są nieheblowane deseczki o grubości około 2-3 centymetrów. Gatunek drzewa, z którego pochodzą deski jest bez znaczenia, ważne, by nie używać płyt wiórowych i sklejek, ponieważ szybko nasiąkają wodą i rozpadają się. Deseczki nie powinny być malowane lub lakierowane – później gotową budkę można pomalować z zewnątrz.

Deseczki równo przycinamy do określonych wymiarów i łączymy przy pomocy gwoździ z nierdzewnego metalu. Dla wzmocnienia można użyć również nietoksycznego kleju. Prawidłowo wykonana budka powinna mieć spadzisty, wystający poza przednią ściankę daszek, by osłaniał otwór wlotowy przed zacinającym deszczem. Otwór ten umieszczamy na przedniej ściance tuż pod daszkiem, ale tak, by nie utrudniał on ptakom dostania się do wnętrza.

W większości przypadków wysokość budki jest dużo większa niż jej szerokość i głębokość, dzięki temu otwór wlotowy znajduje się na tyle wysoko, że nieopierzone jeszcze pisklęta nie wypadną, a drapieżne ssaki nie mogą ich dosięgnąć łapą.

Pod otworem wlotowym nie trzeba umieszczać patyczka – radzi Aleksandra Krawczyk, zootechnik i długoletni pracownik Kakadu. – Co więcej, jest to nawet niewskazane, ponieważ ułatwia drapieżnikom dostanie się do gniazda. Ptakom taki patyczek jest natomiast całkowicie niepotrzebny, wystarczy im chropowata powierzchnia nieheblowanych desek, by uczepić się pazurkami. Jedynie od wewnętrznej strony na przedniej ściance można przybić poziomo kilka płaskich patyczków, które ułatwią ptakom wychodzenie.

Gdzie powiesić budkę lęgową dla ptaków?

Budkę lęgową można powiesić na drzewie, na ścianie domu, a nawet na słupie, ale tam, gdzie ptaki miały zapewniony spokój. Miejsce powinno być ocienione i osłonięte od wiatru i zacinającego deszczu, dlatego postarajmy się, by otwór wlotowy nie był skierowany na południe, ze względu na duże nasłonecznienie oraz zachodniego, ponieważ z tej strony zwykle wieją silne wiatry.

Każdy gatunek ptaków ma swoje indywidualne preferencje w wyborze miejsca na gniazdo – mówi Aleksandra Krawczyk – które powinniśmy uwzględnić przy wieszaniu wykonanej przez nas budki. W najbliższym numerze e-magazynu Kakadu, znajdziecie Państwo szczegółowe informacje na ten temat. Podajemy w nim również optymalne wymiary budek dla różnych ptasich lokatorów. Zapraszam do lektury.

Budka lęgowa powinna być zawieszona stabilnie, by nie kołysała się i nie drgała na wietrze. Do drzew i drewnianych słupów najlepiej skrzynkę przybić dużymi gwoździami z nierdzewnego materiału. Możemy użyć także drutu, ale w przypadku drzew nie poleca się go, ponieważ wrzyna się w korę.

Czyszczenie budki dla ptaków

Po zakończeniu lęgów powinniśmy budkę porządnie wyczyścić i naprawić ewentualne uszkodzenia, dzięki temu będzie służyć ptakom przez wiele sezonów. Najlepiej robić to w okresie od października do listopada.

Przed zabraniem się do pracy, warto nałożyć rękawice ochronne i używać szczotek i ściereczek przeznaczonych wyłącznie do tego celu. Po zdjęciu budki i jej otwarciu usuwamy ze środka stare gniazdo. Następnie dokładnie myjemy budkę wewnątrz i zewnątrz ciepłą wodą bez użycia detergentów.

Oczyszczoną budkę możemy schować i powiesić dopiero na wiosną. Warto jednak pozostawić ją na swoim miejscu, ponieważ w zimie w budkach lęgowych znajdują schronienie ptaki zimujące. Jeśli tak zrobimy, wczesną wiosną dobrze jest jeszcze raz budkę umyć, by przygotować ją na okres lęgowy.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcia: Fotolia.com