Towarzyskie, muzykalne i energiczne – zeberki skradły serce niejednego miłośnika ptaków. Sympatyczne małe ptaszki mogą być doskonałymi domowymi towarzyszami, umilającymi czas pięknym śpiewem i zarażającymi entuzjastycznym podejściem do życia. By jednak zapewnić pierzastym podopiecznym odpowiednie warunki do życia, warto bliżej poznać ich wymagania i zwyczaje. Skąd pochodzą i jak żyją te niewielkie ptaszki? Jak opiekować się zeberkami?

Zeberki – pochodzenie i środowisko życia

Zeberki (amandyny zebrowate) to ptaki z rodziny astryldowatych, w naturze zamieszkujące niemal całą Australię i niektóre rejony Indonezji. Naturalnym środowiskiem życia tych pierzastych zwierzaków są sawanny i suche obszary półpustynne z nielicznymi drzewami i krzewami.

Zeberki to niezwykle towarzyskie ptaki – w naturze żyją w dużych grupach złożonych z 50-100 osobników. Ptaki tworzące kolonię razem spędzają czas, przemieszczają się, poszukują pożywienia i wodopojów. Amandyny zebrowate żerują najintensywniej tuż po wschodzie słońca i zaraz przed zachodem. Pary odłączają się od stada jedynie w okresie lęgowym.

W niewoli zeberki utrzymywane są od ponad 100 lat. Przez ten czas wyhodowano wiele odmian barwnych, m.in. białą, marmurkową, szek.

Zeberki – wygląd i dymorfizm płciowy

Zeberki wyróżniają się niewielkimi rozmiarami – osiągają zaledwie 10-11 cm wysokości i około 12 g. Ze względu na wyraźny dymorfizm płciowy płeć tych ptaków można bez problemu odróżnić.

Samce zeberek mają intensywnie czerwony dziób, duże pomarańczowe plamy na policzkach, prążki na piersi i kasztanowe pióra w białe kropki po bokach ciała. Upierzenie samic jest szare, a ich dziób pomarańczowy. Dorosłe upierzenie amandyny zebrowate zyskują po 90 dniach życia. Młode wyglądają podobnie jak samice, charakterystyczny dla nich jest jednak czarny dziób. Dymorfizm płciowy u niektórych odmian hodowlanych może nie być tak widoczny jak u dzikich ptaków.

Zeberki – usposobienie

Zeberki nie znoszą samotności. Ptaki tego gatunku zawsze należy utrzymywać w parach lub większych grupach. Zeberki na ogół dobrze dogadują się z łagodnymi ptakami podobnych rozmiarów – w dużych wolierach mogą mieszkać razem z innymi astryldami.

Zeberki są spokojnymi ptakami. W sytuacji zagrożenie próbują uciekać, a nie atakować. Mogą jednak wykazywać sezonową agresję w czasie lęgów. Nie należą do ptaków hałaśliwych – ich wokalizacja jest raczej cicha i przypomina ćwierkanie.

Zeberki – opieka i warunki utrzymania

Zeberki często polecane są jako ptaki dla początkujących ptasiarzy. Nie należą do wymagających podopiecznych. Choć są towarzyskie, ich potrzeby społeczne w znacznym stopniu zaspokajają ptasi współtowarzysze. Mogą czerpać frajdę z interakcji z człowiekiem, ale na ogół nie tworzą z ludźmi tak bliskich relacji jak np. papugi.

Zeberki najbardziej komfortowo czują się w spokojnym otoczeniu – ich klatka nie powinna więc stać w pokoju gościnnym, ani na szlakach komunikacyjnych. Amandyny zebrowate tolerują szeroki zakres temperatur – jednak zaleca się utrzymywać je w pomieszczeniach, w których temperatura nie spada poniżej 12 ℃. Latem nie powinny być narażone na temperatury powyżej 30 ℃.

Choć zeberki to małe ptaki, wymagają do życia sporej przestrzeni. Ptaki te uwielbiają latać. Najlepiej czują się w długich, prostokątnych klatkach lub obszernych wolierach. Minimalne wymiary klatki dla pary zeberek to: 75 cm długości x 45 cm szerokości x 45 cm wysokości. W ptasim mieszkanku nie może zabraknąć akcesoriów do zabawy i wypoczynku. Zeberki muszą dysponować licznymi żerdziami różniącymi się średnicą i fakturą – będą chętnie na nich ćwiczyć i odpoczywać. Dodatkowo pierzastym podopiecznym można zaoferować drabinkę i huśtawkę – nie wszystkie ptaki wykazują jednak zainteresowanie takimi akcesoriami. Zeberki uwielbiają zabawki wydające intrygujące dźwięki (metalowe dzwonki) oraz bawełniane sznury do dziobania. Aby stymulować ptaki do naturalnych zachowań, można umieścić w klatce karmnik interaktywny, z którego będą musiały samodzielnie wydobyć smakołyki. Zeberki mogą czerpać też frajdę ze słuchania melodyjnych piosenek dochodzących z radia.

Amandyny zebrowate ucieszą się z kąpieli – warto co kilka dni spryskiwać ich pióra wodą ze spryskiwacza, a raz na kilka tygodni udostępnić dużą, płaską miseczkę do kąpieli.

↓ KLATKI ↓

Zeberki – oswajanie

Amandyny zebrowate są z natury dosyć płochliwe i zdystansowane w stosunku do ludzi – ich oswajanie wymaga więc czasu. Podczas kontaktów z zeberkami należy zachować dużą ostrożność – nie nachylać się nad klatką i unikać gwałtownych ruchów, które mogą przestraszyć ptaki.

Zeberki najłatwiej oswoić przy pomocy komunikacji wokalnej. Zanim znajdziemy się w pobliżu klatki, powinniśmy nawiązać kontakt wokalny z ptakami, np. zagwizdać. Warto zawsze inicjować kontakt przy użyciu tego samego dźwięku. Każdego dnia należy spędzić chwilę z ptakami. Najlepiej jednak obserwować je z pewnej odległości i przemawiać do nich spokojnym, cichym głosem. Gdy ptaki poczują się już komfortowo w naszym towarzystwie, możemy stopniowo przyzwyczajać je do naszych rąk, serwując bezpośrednio z nich smakołyki. Niektóre zeberki są w stanie nauczyć się wchodzenia na rękę – trening wymaga jednak sporej cierpliwości.

Zeberki – hodowla

W naturze zeberki przystępują do lęgów w ciągu całego roku, po intensywnych opadach deszczu. W porze lęgowej samce prezentują melodyjne pieśni i rytualne tańce. Ptaki te są utalentowanymi budowniczymi – samodzielnie budują gniazda z dostępnych materiałów – traw, piór i innych elementów. Gniazda zakładane są na drzewach i krzewach. Samice zwykle znoszą 3-4 jaja.

Zarówno samce, jak i samice zeberek angażują się w zbieranie materiałów budowlanych, budowę gniazda, wysiadywania jaj, karmienie i wychowywanie młodych. Na samcach dodatkowo spoczywa odpowiedzialność za ochronę gniazda przed intruzami. Młode wykluwają się po około 2 tygodniach i spędzają w gnieździe kolejne 3 tygodnie. Dojrzałość płciową osiągają po upływie 3 miesięcy. Zeberki na wolności żyją zwykle jedynie 2-3 lata, w niewoli mogą jednak osiągnąć wiek nawet 5-10 lat.

Amandyny zebrowate w warunkach domowych nie potrzebują specjalnej zachęty do rozpoczęcia lęgów. Wystarczy zapewnić im pleciony wiklinowy koszyk lub budkę lęgową i odpowiednią wyściółkę do gniazda (włókna kokosowe lub bawełniane, sianko, jutę).

Zeberki – żywienie

Zeberki są typowymi ziarnojadami, z dziobami przystosowanymi do rozłupywania twardych pokarmów. Ich dieta składa się przede wszystkim z nasion traw znajdujących się w różnych fazach dojrzałości. Nie znaczy to jednak, że stronią od innych przekąsek.

W warunkach domowych podstawę żywienia zeberek powinny stanowić różne gatunki prosa i innych niewielkich nasion (np. lnu, owsa, kanaru, murzynka, konopi) podawane w postaci pełnoporcjowych mieszanek. Dodatkowo można serwować ptakom proso senegalskie w kłosach czy skiełkowane ziarno. Pierzaści podopieczni chętnie zjedzą również owoce (jabłka, banany, gruszki, truskawki), warzywa (marchewki), zielenię (gwiazdnicę pospolitą, mniszek lekarski), owady (mączniki, świerszcze) i gałązki drzew (wierzby). W okresie rozrodu ich dietę należy wzbogacać pokarmem jajecznym. Ptaki powinny mieć też dostęp do kostki wapiennej i świeżej wody.

Zeberki – ciekawostki

Jakie tajemnice skrywa świat zeberek? Ptaki te mają naturę monogamistów – łączą się w pary na całe życie. Dobrane pary pozostają praktycznie nierozłączne. Zeberkom zdrady zdarzają się dużo rzadziej niż innym ptakom. Po śmierci partnerów ptaki wchodzą jednak w nowe związki.

Ze względu na ścisły związek rozrodu z opadami deszczu, występującymi w sposób nieprzewidywalny, zeberki są fizjologiczne gotowe do rozmnażania przez cały rok. Ptaki przystępują do rozrodu po opadach, by pisklęta wykluły się w momencie, gdy nasiona znajdą się w fazie dojrzewania.

U zeberek częstym zjawiskiem jest wewnątrzgatunkowe pasożytnictwo lęgowe. Samice jeszcze przed przystąpieniem do lęgów składają 1 lub 2 jaja w innych gniazdach. Samice żyjące w parach – w odróżnieniu od samotnych – nigdy nie polegają jednak wyłącznie na strategii pasożytniczej, lecz podejmują również trud wysiadywania jaj.

Oprócz gniazd lęgowych zeberki budują także gniazda noclegowe, które umożliwiają im oszczędzanie energii niezbędnej do utrzymania stałej temperatury ciała. Ptasie noclegownie wyglądają inaczej niż gniazda lęgowe – mają większe wejścia i są pozbawione tunelu wejściowego.

Ważną rolę w życiu zeberek odgrywa komunikacja wokalna. Ptaki te potrafią odróżnić obcych od członków swojej grupy po charakterystycznych wokalizacjach. Zeberki używają innych dźwięków podczas pogawędek w parze, a innych w celach ostrzegawczych. Samce są bardziej wygadane niż samice. Młode samce uczą się pieśni od starszych osobników. Zeberki są częstym obiektem badań – zwłaszcza dotyczących komunikacji i nauki wokalnej.