Psiaki potrafią być prawdziwymi superbohaterami. Pomagają ratować ludzi z najtrudniejszych sytuacji w każdych możliwych warunkach. Muszą być odważne, odporne na stres i działanie w bardzo trudnych okolicznościach. Są długo szkolone, aby umieć bezbłędnie wykonać wszystkie polecenia służb, z którymi współpracują. Takie kudłacze to ratownicy o niezłomnym charakterze i wielkim sercu, gotowi narazić własne bezpieczeństwo, aby pospieszyć na ratunek ludziom. Na co dzień nie zastanawiamy się na ich ciężką pracą. Zazwyczaj dowiadujemy się o nich przy okazji różnych dramatycznych akcji, które pokazuje się w mediach. Warto jednak pamiętać, że psy ratownicze nie są bohaterami tylko raz na jakiś czas, ale nieustanie, od pierwszych szkoleń aż do zasłużonej emerytury. W ich naturze leży pomaganie, lubią to i w żaden sposób nie są do tego zmuszane - nie oznacza to jednak, że współpraca ze służbami ratowniczymi to dla nich zabawa. Muszą być skupione, szybkie, ale także ostrożne i umieć działać metodycznie. Nie każda rasa i nie każdy psiak do takiej pracy się nadaje.

Pies ratownik – kto to taki?

Nauka rozróżnia dwa rozumienia określenia „pies ratowniczy”. Pierwsze z nich oznacza kudłacza, który został odpowiednio wyszkolony, aby nieść innym pomoc, czyli realizować zadania ratownicze w praktyce. Drugie oznacza psiaka hodowanego jako typowa rasa wykorzystywana w ratownictwie, biorąc pod uwagę wrodzone i genetyczne predyspozycje do wykonywania takich zadań. W tym artykule zajmiemy się psami ratowniczymi w pierwszym rozumieniu tego sformułowania, czyli kudłaczami pracującymi na co dzień w trudnych warunkach, aby pomagać w akcjach różnych służb. Mają one zatem nie tylko predyspozycje wrodzone, ale także zostały specjalnie przeszkolone i zajmują się ratownictwem zawodowo. Ich największym atutem jest zawsze węch, o wiele lepszy niż jakiekolwiek ludzkie urządzenia. To dzięki niemu psiaki ratownicze pomagają odnaleźć ludzi przysypanych lawiną, ale także tych zagubionych na otwartym terenie. Psy ratownicze niosą pomoc na lądzie i w wodzie, czasami także niemal pod ziemią, kiedy pomagają odnajdować na przykład ofiary trzęsień ziemi, leżące pod gruzami budynków.

Jaki powinien być pies ratowniczy?

Psiak ratowniczy musi mieć pewien zestaw cech, bez których raczej nie ma szans, aby mógł dobrze pracować. Pierwszą, czysto fizyczną, jest sam rozmiar. Malutki kudłacz, mimo ogromnych chęci, nie da sobie rady w tak trudnym zawodzie. Psy ratownicze są duże, często dosyć masywne, a zatem silne. Muszą być jednak do tego zwinne, doskonale przygotowane kondycyjnie, wiele z nich ma też gęste futro, które pomaga przetrwać w trudnych warunkach, na przykład na śniegu albo w wodzie. Wygląd to oczywiście nie wszystko. Kudłacz musi mieć też zestaw konkretnych cech charakteru. Wysoko punktowane są odwaga, inteligencja i umiejętność szybkiego uczenia się, posłuszeństwo podczas wykonywania poleceń, a także – co jest równie ważne – bardzo dobry kontakt z człowiekiem i brak jakichkolwiek objawów agresji względem niego. Zdarza się, że cechy charakteru biorą górę nad wymaganiami fizycznymi. W górskich służbach ratunkowych pracuje obecnie wiele owczarków niemieckich, które co prawda gorzej reagują na zimno niż bernardyny, ale są o wiele sprawniejsze w uczeniu się nowych rzeczy i wykazują mniejszy lęk przy przemieszczeniu się helikopterem. Efekt? Owczarki niemieckie pracują w takich służbach częściej, za to w specjalnych butach, aby nie odmrażały sobie delikatnych łap.

Szkolenie psów ratowniczych

Pies ratownik nigdy nie pracuje tylko na własną rękę – towarzyszy mu przewodnik, z którym tworzy rozumiejący się niemal bez pomocy słów tandem. Przygotowanie do pracy ratowniczej dotyczy zatem zarówno kudłacza, jak i jego opiekuna. Razem stają się bohaterami, gotowymi z narażeniem życia nieść pomoc innym. Aby w ogólne dostać się na szkolenie, psiak musi najpierw przejść przez testy kwalifikacyjne. Tu także potrzebna jest obecność opiekuna. Jeśli testy zostaną zdane, pora na szkolenie właściwe. Odbywa się ono w specjalnym licencjonowanym ośrodku i trwa dosyć długo. Liczą się tu zarówno wrodzone predyspozycje psiaka, jak i jego upór w doskonaleniu się, pracowitość i systematyczność. Same zajęcia w ośrodku to jednak nie wszystko. Trzeba nieco przeorganizować też prywatne życie psiaka i opiekuna. Potrzeba wielu aktywności i spacerów w różnych warunkach terenowych. Chodzi o to, aby rozwinąć kondycję, orientację w terenie, odporność na stres i nieoczekiwanie wydarzenia. To średnio dwadzieścia godzin tygodniowo. Całość, aż do uzyskania licencji, trwa mniej więcej dwa lata, ale na tym nauka i przygotowania oczywiście się nie kończą. Trzeba ciągle doskonalić swoje umiejętności i utrzymywać kondycję. To misja dożywotnia.

Typy psów ratowniczych

Nie każdy psiak ratowniczy działa tak samo. Są różne dziedziny ratownictwa, różne warunki i każdy kudłacz jest szkolony do jednego rodzaju zadań. Są to zatem wyspecjalizowane podgrupy kudłaczy. Zadania psów ratowniczych możemy podzielić na dwie główne kategorie, czyli lądowe i wodne. Jeśli chodzi o akcje ratownicze na wodzie, nie zawsze chodzi wyłącznie o niesienie pomocy osobom i odnajdywanie ich w zbiornikach wodnych. Do obowiązków wodnego psiaka ratowniczego należy także holowanie sprzętu do brzegu, dostarczanie liny czy innego, niezbędnego ekwipunku i wyposażenia dla służb ratowniczych. Pamiętajmy, że psiak na akcji nigdy nie działa sam, tylko w tandemie z przewodnikiem-opiekunem. Jeśli chodzi o akcje ratownicze na lądzie, są one bardziej różnorodne. Po pierwsze, mamy do czynienia z poszukiwaniami w terenie. Zazwyczaj dotyczy to odnajdywania osób zaginionych. Po drugie, są działania w gruzowiskach. Do tego potrzebne są właśnie psy gruzowe, pomagające w przeszukiwaniu ruin zawalonych budynków na skutek trzęsień ziemi, zamachów terrorystycznych czy katastrof budowlanych. Po trzecie, są w końcu poszukiwania górskie, w których biorą udział psy lawinowe, pomagające odszukać ludzi przysypanych lawiną.

W jaki sposób psiaki ratownicze komunikują się z przewodnikami? Głośno szczekają albo ciągną za specjalny rzemyk przeczepiony do obroży, co służy bezgłośnemu przekazaniu informacji. Po odszukaniu zaginionego i daniu sygnału, kudłacze zazwyczaj kopią albo przedzierają się przez trudny teren, aby dostać się od ofiary i wyciągnąć ją na powierzchnię.

Najlepsze rasy do szkolenia na psa ratowniczego

Psimi ratownikami zostają tylko psiaki konkretnych ras, silne, mocne, dużych rozmiarów, dobrze zbudowane i obdarzone wysoką inteligencją. Na szczycie listy odpowiednich kudłaczy niezmiennie plasują się owczarki niemieckie. To ponad połowa wszystkich aktywnych psów ratowniczych. Są doskonałe w ratownictwie terenowym i gruzowym. Nowofunlandy z kolei są doskonałymi ratownikami wodnymi. Dają radę doholować do brzegu nie tylko człowieka, ale także solidną łódź z załadunkiem, bo są bardzo silne. Mają nawet palce z błoną pławną, która ułatwia im pływanie. Bernardyny natomiast to mistrzowie ratownictwa górskiego. Ze swoim gęstym futrem i potężnymi rozmiarami są świetne jako ratownicy lawinowi. Nie straszne są im śnieg, mróz i silny, lodowaty wiatr. W tej dziedzinie ratowniczej sprawdzają się też dobrze berneńskie psy pasterskie, równie silne, odporne i masywne. Z kolei psiaki rasy Border Collie, należące do najinteligentniejszych kudłaczy, są niezastąpionymi poszukiwaczami na otwartym terenie, ale także pod gruzami. Są mniej masywne i drobniejszych rozmiarów, ale za to bardzo zwinne. Mogą się też pochwalić niezrównanymi zdolnościami tropiącymi.

Psiaki ratownicze pracują dla policji, straży pożarnej, służb medycznych, wojska, a nawet specjalnych brygad antyterrorystycznych. Lubią to robić, ale w żaden sposób nie umniejsza to ich wielkiego poświęcenia i ciężkiej pracy na rzecz ratowania ludzi na całym świecie.

↓ KARMY I AKCESORIA DLA PSÓW ↓

Zdjęcie: canva.com