Sen wciąż pozostaje dla badaczy tajemnicą. Nie mamy pewności, co dzieje się do końca w ludzkim mózgu, a co dopiero w mózgach zwierząt. Z pewnością proces ten związany jest nade wszystko z regeneracją sił, aby organizm mógł odpocząć i funkcjonować bez problemów dzień po dniu. Aby było to możliwe, regeneracji potrzebuje zarówno nasze ciało, jak i umysł. Jak to jest jednak w przypadku zwierząt? Jeśli mamy mruczka lub psiaka, na pewno wielokrotnie widzieliśmy, jak nasze pupile śpią, przebierają we śnie łapami, poruszają szczękami albo chrapią. Wielu badaczy uważa, że mają sny, choć nieco inne niż te ludzkie. Z rybami jest jednak o wiele trudniejsza sprawa. Już samo sprawdzenie, czy to w ogóle klasyczny sen, czy tylko zastyganie i nocny rodzaj hibernacji jest dla badaczy wyzwaniem. Spróbujemy zatem odpowiedzieć na pytanie, czy ryby śpią w akwarium?

https://kakadu.pl/blog/wordpress/jak-prawidlowo-oswietlac-akwarium/

Po czym poznać, że ryba śpi?

Na czym polega problem z określaniem staniu spoczynku lub czuwania ryb? Przede wszystkim na tym, że nie mają one powiek, w przeciwieństwie do większości znanych nam gatunków zwierzaków. Brak powiek uniemożliwia normalne zamknięcie oczu podczas snu, od początku pojawiało się więc wiele pytań na temat zapadania w drzemkę gupików, sumów czy bojowników. Jak można zasnąć, skoro cały czas ma się otwarte oczy? Z drugiej strony rybia fizjologia działa zupełnie inaczej. Już zwykły domowy mruczek mruga inaczej niż człowiek, więc dlaczego ryba nie miałaby w ogóle nie mrugać, za to spać z otwartymi szeroko oczami? Sprawa jest o tyle bardziej skomplikowana, że ryby nie przejawiają też typowych oznak kładzenia się spać. W ogóle się nie kładą, nie wspominając o zwijaniu się w kłębek, znajdowaniu legowiska albo nakrywaniu się kocem. Nawet nie opuszczają głowy ani o nic jej nie opierają, nie wspominając już o tym, że przy ich budowie ciała byłoby to zwyczajnie niemożliwe.

Tajemnice rybiego snu

Każdy gatunek potrzebuje odpoczynku i ryby nie są tutaj żadnym wyjątkiem. Potrzebują snu, aby się zregenerować. Nie ma bowiem żadnych istot żywych, które mogą spędzać aktywnie dzień za dniem bez jakiejkolwiek regeneracji, odpoczynku czy wyłączenia umysłu (choć w niewielkim stopniu). Jak zatem ryby śpią? Nie zwijają się w kłębek, nie kładą się nigdzie, nie zamykają też oczu, zamiast tego jednak zastygają w jednym miejscu. Dzięki dostosowaniu do życia w środowisku wodnym nie stanowi to dla nich żadnego problemu. Takie unieruchomienie w akwarium możemy zatem porównać do położenia się w legowisku. Jednym z wyjątków jest bocja, która zamiast „na baczność” śpi w standardowej pozycji leżącej, czyli przewraca się na bok, zazwyczaj wybierając miejsce blisko dna, i tam zapada w sen. Wielu hodowców nie jest początkowo świadomych tego faktu i kończy się to tak, że wpadają w paniką, sądząc, iż ich rybka nie żyje. Wystarczy jednak poczekać do rana i znów wszystko będzie w porządku. Takie spanie na boku to jednak wyjątek. W zależności od gatunku możemy też zaobserwować nasze ryby śpiące całą grupą albo wręcz przeciwnie – w różnych częściach akwarium. Niektóre wybierają okolice blisko dna, inne wolą zaszyć się w pobliżu roślin albo samych ścianek akwarium. Zwalniają, aż w końcu zastygają i jeśli zapadną w naprawdę głęboki sen (mistrzami w spaniu są na przykład okonie), można je nawet wyciągnąć bez budzenia z akwarium, czego jednak zdecydowanie nie poleca się robić. Ryby oddychają przecież także przez sen, tak samo jak inne zwierzęta domowe.

Czy ryby śpią w nocy?

Większość gatunków śpi w nocy, a precyzując - zasypiają wtedy, kiedy robi się ciemno, czyli tak samo jak człowiek i wiele gatunków pupili. Wszystko zależy oczywiście od gatunku ryb i tego, w jaki sposób genetycznie dostosowała je natura do panujących w zbiorniku warunków. Ponieważ w akwarium nie ma prawdziwego słońca ani księżyca, to my odpowiadamy za regulację pór dnia. W jaki sposób? Oczywiście sterując oświetleniem. Możemy wyłączać lampy ręcznie albo po prostu ustawić je na konkretną godzinę, aby gasiły się i zapalały o wybranej przez nas porze. To wygodny mechanizm zarówno dla rybek, jak i dla nas. Zbyt częste bawienie się dniem i nocą w akwarium może zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie naszych pływających pupili. Co się stanie, jeśli w ogóle zapomnimy o zgaszeniu światła w zbiorniku? Ryby jakoś sobie poradzą. Najprawdopodobniej zaszyją się w mroku roślin albo znajdą kryjówkę wśród akwariowych ozdób. Możemy być pewni, że nie postanowią czuwać przez cały czas, będzie im jednak o wiele bardziej niekomfortowo, więc pamiętajmy o regulacji światła. Są oczywiście również takie gatunki ryb, które śpią w dzień, a w nocy pływają. Wówczas to właśnie brak oświetlenia budzi je do życia. Zanim zdecydujemy się na zakup, warto zatem dowiedzieć się więcej o trybie życia gatunku, który chcemy hodować w swoich zbiorniku.

Zdjęcie: © Daniel Nimmervoll — stock.adobe.com