Ułożenie prawidłowej diety dla psa czy kota to zadanie, którego nie należy lekceważyć. Bezzbożowe i bezglutenowe karmy dla zwierząt w ostatnich latach stały się bardzo popularne. Często opiekunowie zwierząt domowych naśladują własne preferencje żywieniowe przy wyborze jedzenia dla swoich pupili.

Gluten, w zależności od dziedziny nauki może być różnie definiowany. W kontekście żywienia psów i kotów jest mieszaniną białek - włóknistych glutenin, gliadyn, a w mniejszym stopniu albumin i globulin. Występuje w ziarnach niektórych zbóż - pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie oraz ich pochodnych, a także w odmianach mieszańcowych. Ziarna, które nie zawierają glutenu to ryż, gryka, proso, kukurydza i komosa ryżowa. Spożycie glutenu przez osobniki z nietolerancją przyczynia się do zniszczenia kosmków jelitowych w błonie śluzowej jelita oraz pogorszenia wchłaniania substancji odżywczych w przewodzie pokarmowym. W rezultacie chore zwierzęta mimo dobrego apetytu są niedożywione i mogą wykazywać objawy niedoborów witamin i związków mineralnych.

Jedynie 1-2 % populacji ludzi choruje na celiakie, czyli chorobę immunologiczną w przebiegu której powstają w organizmie przeciwciała niszczące gluten. Problemy żołądkowo-jelitowe związane z nadwrażliwością na gluten są bardzo rzadkie u psów. Większość z nich dobrze toleruje pszenicę i inne zboża. Gluten u zdrowych psów jest trawiony przez enzymy trzustkowe w jelicie cienkim. Niestety niektóre psy, podobnie jak ludzie - nie tolerują glutenu. Rozwija się u nich przewlekła, zapalna choroba jelit nazwana enteropatią wywołaną glutenem. Objawia się uporczywymi, nawracającymi biegunkami, utratą masy ciała, pogorszeniem kondycji i okrywy włosowej. Stwierdzono do tej pory predyspozycję genetyczną u seterów irlandzkich, samoyedów i terierów pszenicznych. Pierwsze objawy pojawiają się przed ukończeniem 6-7 miesiąca życia.

Diagnostyka nadwrażliwości na gluten nie jest prosta. Przede wszystkim pacjenta powinien zbadać doświadczony lekarz weterynarii. Wskazane jest wykonanie badań krwi, (w tym testy w kierunku zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki), badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej oraz badanie kału w kierunku pasożytów. Niestety brak jest komercyjnych testów w kierunku enteropatii wywołanej glutenem. Ważne jest wykluczenie za pomocą wyżej wspomnianych badań innych przyczyn i wprowadzenie pacjenta na kilka tygodni na dietę niezawierającą glutenu. Jeśli biegunka nie pojawia się, po 2-4 tygodniach wskazane jest wykonanie próby prowokacyjnej - podanie diety zawierającej gluten. Jeśli biegunka znów się pojawi - dotarliśmy do rozpoznania. Coraz częściej do mojej przychodni trafiają na konsultację koty z objawami zapalenia okrężnicy - z krwistą lub śluzową biegunką. U części z nich wprowadzenie diety bezzbożowej trwale rozwiązuje problemy zdrowotne.

W ziarnach zbóż prócz substancji odżywczych, występują pewne związki szkodliwe dla zdrowia zwierząt. Rozorcynole, polisacharydy nieskrobiowe, inhibitory trypsyny i chymotrypsyny, taniny i lektyny należą do substancji antyodżywczych. Wysoka temperatura wykorzystywana w produkcji karm komercyjnych prowadzi do inaktywacji większości z nich.

Dosyć istotne jest odróżnienie diety bezglutenowej od bezzbożowej. To nie są synonimy. Karmy bezzbożowe nie zawierają jakichkolwiek ziaren, natomiast karmy bezglutenowe mogą być z ziarnami lub nie. Nie ma w nich natomiast kompleksu białek - glutenu. Warto zwrócić uwagę na powody, dla których opiekunowie psów i kotów coraz częściej wybierają karmy bezzbożowe i bezglutenowe. Wg nich obecność zbóż w diecie zwierząt domowych jest nienaturalna. O ile koty są bezwzględnymi mięsożercami, to psy są określane jako względni mięsożercy lub wszystkożercy. W przeciwieństwie do ich dzikich przodków, pojawiły się w organizmach psów geny odpowiedzialne za kodowanie enzymów metabolizujących węglowodany ( w tym te ze zbóż). Drugim często stosowanym argumentem jest podejrzenie reakcji alergicznej na zboża w przebiegu alergii pokarmowej. Liczne badania dowodzą, że alergeny ze zbóż uczulają stosunkowo rzadko, a dużo częstszymi alergenami są kurczak, wołowina i białka jaja kurzego.

 Autor: Lek.wet.spec. Jakub Sadłowski, Warszawa

Zdjęcie: Fotolia.pl