Dobra filtracja jest podstawą sprawnie funkcjonującego, zdrowego akwarium. A dobra filtracja to również odpowiednio dobrane wkłady do filtra akwariowego.

W akwariach stosuje dwa rodzaje filtracji:

mechaniczną, czyli usuwanie wszelkich zanieczyszczeń fizycznych, takich jak drobiny pokarmu
biologiczną, polegającą na usuwaniu szkodliwych związków azotu i fosforu, przy pomocy odpowiednich bakterii
chemiczną, o której mówimy, gdy wkład usuwa zanieczyszczenia w procesie chemicznym

A zatem wkłady do filtrów możemy podzielić na trzy rodzaje:

• mechaniczne
• biologiczne
• chemiczne

Nie jest to jednak sztywny podział. Po pierwsze dlatego, że bakterie nitryfikacyjne w mniejszym lub większym stopniu rozwijają się we wszystkich wkładach. Po drugie, niektóre wkłady chemiczne mogą służyć również do oczyszczania mechanicznego, choć zwykle ich się do tego celu nie używa.

Mechaniczne wkłady do filtrów akwariowych

Wkłady mechaniczne stosuje się jako pierwsze warstwy filtracyjne, czyli umieszcza się je w tych komorach filtra, do których w pierwszej kolejności dopływa brudna woda z akwarium.

Włókninę i gąbkę wymienia się bardzo rzadko, tylko wówczas, gdy już są bardzo zniszczone. Podczas czyszczenia filtra musimy je tylko porządnie wypłukać.

Do płukanie nie zaleca się używać wody z kranu, zwłaszcza gorącej, tylko wody spuszczonej z akwarium, by nie niszczyć kolonii bakterii nitryfikacyjnych, które zawsze się na tych wkładach rozwijają.

Watę i maty perlonowe wymieniamy podczas każdego czyszczenia filtra, ponieważ są bardzo gęste i uwięzionego w nich brudu po prostu nie da się wypłukać.

Włóknina

Włóknina, czyli kłębki wykonanych ze sztucznego materiału grubych nici, ma najmniejszą gęstość ze wszystkich wkładów, dlatego za jej pomocą usuwa się największe zanieczyszczenia fizyczne. Powinno się ją zatem umieszczać jako pierwszą warstwę filtracyjną.

Gąbka

Gąbki są średniej gęstości materiałem filtracyjnym. Zatrzymują większe drobiny zanieczyszczeń. Mogą zatem stanowić drugą warstwę w filtracji mechanicznej, po włókninie.

Żwirki naturalne i ceramiczne

Zależnie od wielkości, służą do usuwania mniejszych lub większych zanieczyszczeń fizycznych.

Wata perlonowa i mata perlonowa

Wkłady te są najbardziej gęste i służą do usuwania z wody najmniejszych zanieczyszczeń fizycznych. Z tego powodu powinny stanowić ostatnią warstwę filtracji mechanicznej.

Biologiczne wkłady do filtrów akwariowych

Wkłady te stwarzają najlepsze warunki do rozwoju dla bakterii nitryfikacyjnych. Wkłady do filtracji biologicznej umieszcza się po wkładach do filtracji mechanicznej, tak by przepływająca przez nie woda została już oczyszczona z rozmaitych zawiesin i pyłów, które mogłyby je zapychać, zmniejszając tym samym ich wydajność.

Przy prawidłowej eksploatacji filtra, wkłady biologiczne wymienia się naprawdę bardzo rzadko. Nie wolno ich również płukać, by nie niszczyć kolonii bakterii nitryfikacyjnych.

Bio-ceramika

Najczęściej ma postać krótkich, ceramicznych, porowatych rurek. Porowaty materiał znacznie zwiększa powierzchnię, na której mogą rozwijać się bakterie nitryfikacyjne.

Bio-kulki

Wykonane są z tworzywa sztucznego. Posiadają dużą liczbę żłobień i wcięć, co zwiększa powierzchnię na której mogą rozwijać się bakterie nitryfikacyjne.

Chemiczne wkłady do filtrów

Wkłady tego rodzaju usuwają z wody szkodliwe związki na dwa sposoby:

• absorbcji
• adsorbcji

Pierwszy z nich polega na polega na wchłonięciu niepożądanych substancji, drugi na ich zatrzymaniu na powierzchni materiału filtracyjnego.

Wkłady do filtracji chemicznej umieszcza się w ostatnich komorach filtrów, tak by przepływająca przez nie woda była już oczyszczona mechanicznie i biologicznie. Należy je co jakiś czas wymieniać, ponieważ po prostu się zużywają.

Żwirki zeolitowe

Produkuje się je z pewnego rodzaju skał wulkanicznych. Mają porowatą strukturę, dzięki czemu zwiększa się powierzchnia kontaktu wody z materiałem filtracyjnym. Pochłaniają amoniak i jony amonowe, wiążą metale ciężkie i fenole. Wkłady te mogą być używane jednocześnie do filtracji mechanicznej. Przed włożeniem do filtra trzeba je dobrze wypłukać, by pozbyć się zawartego w nich pyłu.

Wkłady z wypalanej glinki

Mają postać drobnych kuleczek. Pochłaniają fosforany, ale dzięki porowatej strukturze stanowią również dobre podłoże dla rozwoju bakterii nitryfikacyjnej, czyli w znaczącym stopniu spełniają także funkcje wkładów biologicznych.

Węgiel aktywowany

Usuwa wiele szkodliwych substancji chemicznych. Niestety, nie działa wybiórczo i oprócz tych złych, usuwa z wody także związki potrzebne. Z tego powodu nie powinno stosować się węgla aktywowanego ciągle, tylko okresowo, np. po leczeniu ryb, by usunąć z wody pozostałości zastosowanych lekarstw.

Torf

Dostępny jest w naturalnej postaci lub w formie granulatu. Wydziela do wody naturalne kwasy organiczne, powoli obniżając jej pH, i jednocześnie nieznacznie zmniejsza jej twardość węglanową. Wydzielane przez niego związki zabarwiają wodę, nadając jej herbaciany odcień, co nie każdemu się podoba.

Jeśli jednocześnie z wkładem torfowym stosujemy węgiel aktywowany, to woda powinna najpierw przepływać przez węgiel a potem dopiero przez torf, ponieważ węgiel wyciągnie z wody to, co torf do niej dodał.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Fotolia.com