Podobnie jak psie i kocie, tak i pasożyty ptaków można podzielić na dwie grupy: zewnętrzne i wewnętrzne. Łatwo się domyśleć, że pasożyty zewnętrzne żyją na ciele ptaka, a pasożyty wewnętrzne wewnątrz ich organizmów.

Roztocza u ptaków

Roztocza się niewielkimi organizmami należącymi do rzędu pajęczaków – tego samego, do którego zaliczamy wszystkie pająki i skorpiony. Wśród nich znajdują się również gatunki pasożytnicze, które żyją zarówno na ciele, jak i wewnątrz organizmów swoich żywicieli.

U ptaków często spotykamy roztocza żyjące w gniazdach i atakujących pisklęta. W odpowiednich warunkach szybko się rozmnażają, a ponieważ odżywiają się krwią, stają się przyczyną anemii u piskląt.

Dość powszechne są również roztocza piór, które całe swoje życie spędzają na ciele ptaków. Mimo że odżywiają się piórami, nie zawsze stanowią zagrożenia dla zdrowia gospodarza. Zazwyczaj dochodzi do swoistej równowagi między roztoczem a jego żywicielem. Jedynie w specyficznych sytuacjach, np. w przypadku choroby ptaka, dochodzi do zaburzenia tej równowagi i nadmiernej utraty piór.

Do roztoczy zaliczamy również świerzbowce, które stanowią już większy problem, wywołując chorobę zwaną świerzbem. U papug zaczyna się ona niewielkimi zmianami na dziobie i woskówce, które z czasem rozprzestrzeniają się na głowę. W zaawansowanym stadium pojawiają się rozległe wyłysienia i poważne uszkodzenia dzioba.

Wyżej wymienione gatunki zaliczamy do pasożytów zewnętrznych, ale ptaki mogą być również atakowane przez roztocza pasożytujące wewnątrz ich organizmów. Przykładem mogą być roztocza z rodzaju Sternostoma, które żyją w płucach ptaków. Osobniki nimi zarażone mają trudności z oddychaniem, wydają rzężące dźwięki i kichają. W skrajnych przypadkach może pojawiać się bezdech i chwilowa utrata przytomności.

Wszoły ptaków

Wszoły są niewielkimi, bezskrzydłymi owadami, przystosowanymi do pasożytniczego trybu życia. Są szeroko rozpowszechnione na całym świecie. W Polsce stwierdzono aż około 700 gatunków. Pasożyty te całe swoje życie spędzają na ciele gospodarza, odżywiając się piórami, naskórkiem i zasuszonymi płynami ustrojowymi. Żerując, wszoły podrażniają skórę, co powoduje jej zaczerwienienie i pojawianie się strupów. Przy silnej inwazji tych pasożytów pióra stają się kruche im łamliwe.

Glisty i tasiemce ptaków

Podobnie, jak glisty ludzkie, te pasożytnicze robaki żyją w przewodach pokarmowych odżywiając się ich zawartością. Na zarażenie się glistami najbardziej narażone są ptaki żerujące na ziemi, gdzie znajdują się jaja tych pasożytów, które są wydalane wraz z kałem. U zarobaczonych zwierząt możemy obserwować objawy anemii i spadku odporności.

Inne pasożytnicze robaki, czyli tasiemce również żyją w jelitach. Są jednak mniejszym problem w przypadku ptaków trzymanych w mieszkaniach. Wymagają bowiem żywicieli pośrednich, którymi są owady. W ich ciele rozwijają się jaja tasiemców. Ptak zaraża się zjadając owada.

Inne pasożyty ptaków

Ptaki mogą być atakowane również przez inne pasożyty. Powszechnie występuje u nich na przykład kokcydioza, którą wywołują pierwotniaki z rzędy Coccidia. Namnażają się one w komórkach nabłonka jelitowego, prowadząc do jego uszkodzenia. Głównym objawem choroby jest silna biegunka. Nieleczona kokcydioza kończy się zwykle śmiercią.

Groźne w skutkach mogą być również choroby wywołane przez pasożytnicze grzyby, zwłaszcza przez te, które atakują układ oddechowy. Przykładem jest aspergiloza, czyli grzybica płuc.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Fotolia.com